Ten artykuł, tak jak wszystkie teksty na christianitas.org publikowany jest w wolnym dostępie. Aby pismo i portal mogły trwać i się rozwijać potrzebne jest Państwa wsparcie, także finansowe. Można je przekazywać poprzez serwis Patronite.pl. Z góry dziękujemy.

 

Zastanawiając się nad najnowszą Notą Dykasterii Nauki Wiary dotyczącą kultu maryjnego, postanowiłem przyjrzeć się aspektowi liturgicznemu omawianych w dokumencie tytułów, którymi wcale liczni katolicy zwracali i zwracają się do Bogarodzicy: Współodkupicielka i Pośredniczka Wszystkich Łask.

Najpierw zauważmy, że Nota nie potępia stosowania tych określeń, a jedynie ze względu na potencjalną możliwość ich błędnego rozumienia zabrania stosowania pierwszego z nich oraz zaleca zwrócenie szczególnej uwagi na precyzję przy korzystaniu z drugiego. 

Jak się zdaje, w szczególności wynika to z treści przypisów, Nota jest, daleko idącym, sformalizowaniem stanowiska, które w Dykasterii, a dawniej Kongregacji, Nauki Wiary było przyjęte już od paru dziesiątków lat, jeszcze za czasów kard. Ratzingera. Stanowisko to zaś powstało w reakcji na postulaty zdogmatyzowania wspomnianych tytułów przydawanych Najświętszej Maryi Pannie.

Zostawiając na boku kwestię czy w chwili obecnej w Kościele nie ma pilniejszych spraw do magisterialnej interwencji niż ewentualne nadużycia w kulcie maryjnym, nie ukrywam, że stanowisko wyrażone w Nocie ma pewne podstawy. Dogmaty maryjne ogłoszone przez bł. Piusa IX i Piusa XII, o Niepokalanym Poczęciu i Wniebowzięciu Maryi, były ukoronowaniem drogi rozwoju teologii, która na stulecia przed ich zdefiniowaniem znajdowała swoje miejsce w liturgii, w oficjalnym, publicznym kulcie Boga sprawowanym przez Kościół.

Tymczasem z tytułami Współodkupicielki i Pośredniczki Wszystkich Łask sprawa wygląda nieco inaczej. Pierwszy, którego Nota poleca nie stosować, nie ma żadnego miejsca w katolickiej liturgii. Słowo coredemptrix nie znajduje się w żadnym z Mszałów stosowanych w rycie rzymskim.

Z drugim tytułem sytuacja jest odmienna. Zwraca na to uwagę Nota, przypominając, że w 1921 roku Benedykt XV na wniosek episkopatu belgijskiego zaaprobował stosowne święto z własnymi tekstami liturgicznymi. W uzupełnieniu do tekstu Noty należy dodać, że święto to nie zostało jednak wprowadzone do kalendarza powszechnego, a formularz mszalny umieszczono w dodatku pro aliquibus locis, dla niektórych miejsc. Ponadto sformułowanie Omnium Gratiarum Mediatricis pojawia się jedynie w nazwie święta, nie ma jej natomiast w żadnej z modlitw. Formularz nie znalazł się w Mszale zreformowanym.

Myślę, że warto przyjrzeć się tekstom trzech modlitw kapłańskich, bo bardzo dobrze pokazują one jak, stosując się do zaleceń najnowszej Noty, rozumieć pośrednictwo Maryi. Na początek, jeszcze przed podaniem tekstów i ich tłumaczeń, zwrócę uwagę, że bez wątpienia ze względu na podkreślenie jedyności pośrednictwa Jezusa Chrystusa, wszystkie trzy oracje, nie znam innego takiego przypadku, zwracają się właśnie do Niego, do Syna Bożego. 

A oto teksty. Najpierw kolekta:

Dómine Iesu Christe, noster apud Patrem mediátor, qui beatíssimam Vírginem, Matrem tuam, matrem quoque nostram et apud te mediatrícem constitúere dignátus es: concéde propítius; ut, quisquis ad te benefícia petitúrus accésserit, cuncta se per eam impetrásse lætétur.

 

Panie Jezu Chryste, nasz Pośredniku u Ojca, który Twoją Matkę raczyłeś ustanowić zarówno matką naszą jak i pośredniczką u Ciebie, udziel łaskawie, aby każdy który zwróci się z prośbą o dobrodziejstwa do Ciebie, radował się z otrzymania wszystkiego przez Nią.

 

Treść kolekty jest tak jasna i oczywista, że nie może tu być żadnej wątpliwości jak bez zmieszania i bez błędu rozumieć różnicę między jedynym Pośrednikiem u Boga, a pośrednictwem Matki u Syna, które jest wstawiennictwem jakie w Kościele każdy z nas może podejmować w intencji innych osób. Wstawiennictwo Maryi jest oczywiście z wszystkich możliwych wstawiennictwem najdoskonalszym.

 

Modlitwa nad darami ofiarnymi/sekreta:

Matris tuæ ac mediatrícis nostræ précibus, Dómine, quæsumas: hæc hostiárum oblátio nosmetípsos, tua grátia largiénte, tibi perfíciat munus æternum.

 

Niech złożenie tej ofiary, przez modlitwy Twojej Matki i naszej pośredniczki, za łaską Twoją, uczyni z nas wiecznym darem dla Ciebie.

 

Modlitwa po Komunii Świętej:

Subvéniat nobis, Dómine, beatæ Maríæ Matris tuæ ac nostræ mediatrícis orátio: ut per hæc sacrosáncta commércia, tua grátia largiénte, ad redemptiónis ætérnæ proficiámus augméntum.

 

Niech nam towarzyszy, Panie, modlitwa Twojej Błogosławionej Matki i naszej pośredniczki, aby przez tę świętą wymianę, za łaską Twoją, doznawali w nas wzrostu wiecznego Odkupienia.

 

W obu tekstach Maryja działa przez swoją modlitwę jako Matka Syna Bożego, tak aby dobro w nas dokonywało się za Jego łaską, przez Jego sakramenty. 

Rozważając te teksty myślę sobie, że być może Nota zyskałaby na swoim wymiarze teologicznym, gdyby sięgnęła także po nie, dając wierne rozumienie pośrednictwa Najświętszej Dziewicy poprzez legem orandi.

 

Chociaż…. tekst antyfony na offertorium z omawianego formularza zbulwersowałby wielu: 

Recordáre, Virgo, Mater Dei, dum stéteris in conspéctu Dómini, ut loquáris pro nobis bona, et ut avértat indignatiónem suam a nobis.

 

Wspomnij, Dziewico, Matko Boga, kiedy staniesz przed wzrokiem Pana, abyś mówiła za nami dobrze, aby odwrócił od nas swoje zagniewanie.

 

Jest to parafraza wersetu 20 z 18 rozdziału Księgi Jeremiasza. Poniżej tekst z Wulgaty i z tłumaczenia ks. Jakuba Wujka:

Recordare quod steterim in conspectu tuo ut loquerer pro eis bonum, et averterem indignationem tuam ab eis.

 

Wspomnij, żem stał przed oczyma Twemi, żebym mówił za nimi dobrze i odwrócił od nich rozgniewanie twoje.

 

Piotr Chrzanowski

 

Drogi Czytelniku, prenumerata to potrzebna forma wsparcia pracy redakcji "Christianitas", w sytuacji gdy wszystkie nasze teksty udostępniamy online. Cała wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój naszego medium, nic nie zostaje u pośredników, a pismo jest dostarczane do skrzynki pocztowej na koszt redakcji. Co więcej, do każdej prenumeraty dołączamy numer archiwalny oraz książkę z Biblioteki Christianitas. Zachęcamy do zamawiania prenumeraty już teraz. Wszystkie informacje wszystkie informacje znajdują się TUTAJ.