Psalm 113 Laudate pueri jest pierwszym spośród psalmów stanowiących tzw. Wielki Hallel, czyli psalmów odmawianych w czasach Chrystusa podczas wieczerzy paschalnej (Ps 113-118).

 

Bibliści wykazują podobieństwo pomiędzy  tym psalmem a pieśnią Anny z pierwszej Księgi Samuela (1Sm 2,1-8).

 

Różne tłumaczenia, już od czasów tłumaczenia ks. Jakuba Wujka używają określenia Chwalcie słudzy Pana, podczas gdy św. Augustyn twardo obstaje za znaczeniem słowa pueri – dzieci. Jako zwolennik symbolicznego objaśniania Pisma, a zarazem podejścia, że w Piśmie Świętym nic nie znalazło się przez przypadek, więc do każdego słowa znajdującego się w Piśmie należy podchodzić bardzo poważnie, św. Augustyn skupia się głównie na wyjaśnieniu co mogą oznaczać słowa: Chwalcie dzieci Pana:

 

Wiecie, bracia, i bardzo często słyszeliście jak Pan w Ewangeliach mówił: „Pozwólcie dzieciom przychodzić do mnie. Do takich bowiem należy Królestwo niebieskie”, jak również: „Jeśli kto nie przyjmie Królestwa Bożego, jak dziecko, nie dostanie się do niego”. Także i w wielu innych miejscach Pan nasz, kiedy oskarżał pychę starego człowieka, jako wyjątkowy przykład pokory dla odnowy życia przedstawił pokorny wzór dzieci. Dlatego najdrożsi, kiedy słyszycie, że w psalmach śpiewa się „Chwalcie, dzieci Pana”, żebyście nie sądzili, iż ta zachęta nie odnosi się do was, gdy już przeszedłszy cieleśnie okres dzieciństwa, czy to rozkwitacie młodzieńczą urodą, czy też otoczeni jesteście czcią przynależną swojej starości, dlatego do was wszystkich zwraca się Apostoł: „Nie bądźcie dziećmi w sposobie rozumowania, lecz co do przewrotności bądźcie dziećmi, żebyście umysłem byli doskonali” (1 Kor 14,20). A szczególnie jaką przewrotnością, jak nie pychy? (…) Ponieważ wasza starość siwieje wprawdzie bielą mądrości, ale niechaj starością ciała nie gnuśnieje. A może dlatego, że w tym miejscu dzieciństwo zda się oznaczać pokorę, której przeciwstawia się nędza i próżna wielkość pychy. Dlatego właśnie tylko dzieci chwalą Pana, ponieważ pyszni nie umieją Go chwalić. Niechaj wasza starość będzie dziecięca, a dzieciństwo starcze, to jest, żeby ani wasza mądrość nie była pyszna, ani pokora nie była pozbawiona mądrości.

 

To w tym psalmie padają znamienne słowa: Podnosi z prochu nędzarza i dźwiga z gnoju ubogiego, by go posadzić wśród książąt, wśród książąt swojego ludu.

 

Spotkałam się z głosem, że nie należy grzechu nazywać gnojem, bo jest to deprecjacja ludzkiej kondycji, tymczasem jest to właśnie jak najbardziej język biblijny, tak Pismo Święte mówi o ludzkiej kondycji. Co więcej Tradycja właśnie w tym kierunku idzie w wyjaśnianiu tego wersetu, nie ma więc co udawać, że nasza kondycja nie jest marna, nasz grzech jest faktycznie gnojem, z którego tylko Bóg jest w stanie nas podnieść. Św. Augustyn tak ten werset objaśnia:

 

Niechaj zatem nie obrażają się z powodu upokorzenia pod prawicą Pana głów wyniesionych. Chociaż wierny zarządca pieniędzmi pańskimi zasiądzie z książętami ludu Bożego, chociaż zasiądzie na dwunastu stolicach i nawet aniołów sądzić będzie, to jednak z prochu jako nędzarz został podniesiony, i z gnoju wywyższony biedak. A może nie został wyniesiony z gnoju ten, który służył różnym pożądaniom i rozkoszom?

 

Psalm Laudate pueri to psalm o Bożych paradoksach. Ten, który wywyższa z gnoju ubogiego i sadza go między książętami swojego ludu, Ten również każe zamieszkać w domu niepłodnej, matce cieszącej się dziećmi. Motyw niepłodnej, która zostaje matką przewija się przez całe Pismo Święte, od Sary, żony Abrahama, przez Annę, matkę Samuela, św. Elżbietę, matkę Jana Chrzciciela aż po kulminację tego wątku w osobie Maryi Dziewicy, która przez wiarę poczyna Syna Bożego. Wątek ten akcentuje Bożą łaskę i niemożność podniesienia się człowieka o własnych siłach z upadku. To Bóg podnosi nas z gnoju, to Bóg może sprawić, że nawet niepłodna będzie matką.

 

Niepłodna, która stała się matką synów, jest także figurą Kościoła, który przecież wywodzi się także spośród pogan, a to pośród nich Pan Bóg powołał nowych synów Abrahamowi, potomstwo liczne jak gwiazdy, niczym piasek na brzegu morza.

 

Polecam wyjątkowej urody opracowanie psalmu Laudate pueri autorstwa Francesco Cavallego. Nagranie zespołu Concerto Palatino jest rekonstrukcją Vespro della Beata Vergine ułożonego z pojedynczych utworów tego kompozytora.

 

Antonina Karpowicz-Zbińkowska