Pobierz pdf

W dni powszednie Jutrznię należy odprawiać w taki oto sposób: psalm 66 odmawia się bez antyfony, przeciągając go nieco, jak w niedzielę, aby wszyscy zdążyli się zejść na psalm 50, odmawiany już z antyfoną[1].

W dni tygodnia, w które nie przypadają uroczystości świętych[2], czyli w dni powszednie, poranne oficjum będzie odprawiane w taki sposób: należy odmówić psalm 66 bez antyfony, dość powoli, jak w niedzielę, po to, aby wszyscy bracia wrócili do chóru na psalm 50, który należy do uroczystej psalmodii i który odmawia się już nie z Alleluja, ale z odpowiednia antyfoną. Te dwa psalmy, jak również psalmy pochwalne, o których później powie św. Benedykt, stanowią niezmienną część psalmodii Jutrzni (Laudesów). Za chwilę zostanie przedstawiona część zmienna.

Po nich śpiewamy dwa inne psalmy, stosownie do zwyczaju, mianowicie: w poniedziałek 5 i 35; we wtorek 42 i 56; w środę 63 i 64;we czwartek 87 i 89; w piątek 75 i 91; w sobotę zaś 142 i kantyk z Księgi Powtórzonego Prawa, który przez Chwała Ojcu należy podzielić na dwie części[3].

Każdego dnia po psalmie Mierere należy odmówić dwa psalmy „stosownie do zwyczaju”. O jakim zwyczaju tu mowa? O zwyczaju monastycznym? O zwyczaju zachowywanym wówczas na Monte Cassino? O zwyczaju przyjętym w pobliskich kościołach? O zwyczaju ambrozjańskim albo zwyczaju Kościoła Rzymu, który zostanie wspomniany przy okazji kantyków? Nie wiemy. Nie wiemy także, czy Nasz Święty Ojciec zaczerpnął z tego zwyczaju tylko zasadę odmawiania dwóch psalmów, czy także konkretne przyporządkowania. Jest jednak prawdopodobne, że przejął w całości ten wybór jedenastu psalmów wziętych z różnych miejsc psałterza. Ale jaki był wcześniej powód dokonania takiego wyboru[4]? Na poniedziałek psalm 5 (Verba mea) i 35 (Dixit injustus), na wtorek – 42 (Judica me Deus) i 56 (Miserere mei, Deus, miserere mei), na środę – 63 (Exaudi Deus, orationem meam) i 64 (Te decet hymnus), na czwartek – 87 (Domine, Deus salutis meae) i 89 (Domine, refugium factus es nobis), na piątek – 75 (Notus in Judaea Deus) i 91 (Bonum est confiteri Domino), na sobotę – 142 (Domine, exaudi orationem meam, auribus percipe). W brewiarzu rzymskim przed reformą Piusa X każdego dnia w Jutrzni po psalmie Miserere był jeden wybrany psalm i kantyk. Kantyki były takie same w liturgii monastycznej i w liturgii rzymskiej. Jeden z psalmów wybranych przez św. Benedykta na każdy dzień był przewidziany na ten sam dzień również w liturgii rzymskiej, z tą różnicą, że w liturgii rzymskiej psalm 142 odmawiano w piątek, a 91 – w sobotę.

Na sobotę został wyznaczony tylko jeden psalm z powodu wyjątkowej długości przypisanego do tego dnia kantyku z Księgi Powtórzonego Prawa. Kantyk ten dzieli się więc, jak pisze św. Benedykt, „na dwa Gloria”, to znaczy na dwie części, z których każda kończy się doksologią Gloria. Pierwsza część kantyku pełni funkcję drugiego zwyczajowego psalmu, a druga – właściwego kantyku. Nasz Święty Ojciec powie teraz kilka słów o kantykach.

W pozostałe dni bowiem [tj. od poniedziałku do piątku] śpiewa się za każdym razem ten kantyk z Proroków, który wybiera na ten dzień Kościół Rzymski. Potem następują psalmy pochwalne [148—150], dalej jedna lekcja z Apostoła, wygłoszona z pamięci, responsorium, hymn ambrozjański, werset, kantyk z Ewangelii i prośba litanijna. Na tym Jutrznia się kończy[5].

Kantyki odmawia się każdego dnia, nie tylko w sobotę, i codziennie inny. Każdy dzień tygodnia ma swój własny kantyk, wzięty, podobnie jak kantyk sobotni, z tych, które wykorzystywał Kościół Rzymski. Opat powinien wybrać kantyki trzeciego nokturnu niedzielnego, gdyż Kościół Rzymski w Wigiliach modlił się tylko psalmodią, nie można było przejąć od niego tego, czego nie miał. Ale miał on przypisany na każdy dzień kantyk „z Proroków” (w sensie szerokim, czyli ze Starego Testamentu) i św. Benedykt przyjmuje zwyczaj i prawdopodobnie również konkretne wskazania Kościoła Rzymu. Jak zauważył Dom Bäumer, tylko kilka kościołów Zachodu przyjęło wschodni zwyczaj wykorzystywania wielu kantyków i wprowadzenie tej praktyki przez św. Benedykta „było, przynajmniej u mnichów, pewną nowością”[6]. Tak więc na niedzielę przepisany jest kantyk Benedicite („Błogosławcie Pana”), czyli pieśń trzech młodzieńców, na poniedziałek – kantyk z 12. rozdziału Księgi Izajasza, na wtorek – kantyk Ezechiela, na środę – kantyk Anny, na czwartek – kantyk Mojżesza, zaśpiewany po przejściu przez Morze Czerwone, na piątek – kantyk Habakuka, a na sobotę – kantyk z Księgi Powtórzonego Prawa, w którym Mojżesz przed śmiercią opowiada dzieje i ukazuje powołanie Izraela.

Po kantyku śpiewa się psalmy pochwalne, później jest krótka lekcja wzięta z pism św. Pawła Apostoła, którą odmawia się z pamięci, responsorium krótkie, hymn ambrozjański, werset, kantyk z Ewangelii, tj. Benedictus (Pieśń Zachariasza), prośba litanijna i „na tym Jutrznia się kończy”.

 

Dom Paul Delatte OSB

tłum. Tomasz Glanz

 

----- 

Drogi Czytelniku, skoro jesteśmy już razem tutaj, na końcu tekstu prosimy jeszcze o chwilę uwagi. Udostępniamy ten i inne nasze teksty za darmo. Dzieje się tak dzięki wsparciu naszych czytelników. Jest ono konieczne jeśli nadal mamy to robić.

Zamów "Christianitas" (pojedynczy numer lub prenumeratę)

Wesprzyj "Christianitas"

-----

 

[1] PRIVATIS DIEBUS QUALITER AGANTUR MATUTINI.Diebus autem privatis Matutinorum sollemnitas ita agatur, id est, ut sexagesimus sextus psalmus sine antiphona, subtrahendo modice, sicut Dominica, ut omnes occurant ad quinquagesimum, qui cum antiphona dicatur.

[2] Wyrażenie diebus privatis znajdujemy także w Ordo psalmodiae Lirinensis.

[3] Post quem alii duo psalmi dicantur secundum consuetudinem, id est: secunda feria quintus et tricesimus quintus; tertia feria quadragesimus secundus et quinquagesimus sextus; quarta feria sexagesimum tertium et sexagesimum quartum; quinta feria octogesimum septimum et octogesimum nonum; sexta feria septuagesimum quintum et nonagesimum primum; sabbatorum autem centesimum quadragesimum secundum et canticum Deuteronomium, qui dividatur in duas Glorias.

[4] Dom Calmet pisze, że „pewna mądra osoba, która poważnie się nad tym zastanawiała, uważa, że św. Benedykt chciał umieścić w pierwszym oficjum dnia psalmy, które mówią o świetle, o świcie i które w jakiś sposób odnoszą się do Zmartwychwstania”.

[5] Nam ceteris diebus canticum unumquemque die suo ex Prophetis, sicut psallit Ecclesia romana, dicantur. Post haec sequantur Laudes; deinde lectio una Apostoli memoriter recitanda, responsorium, ambrosianum, versu, canticum de Evangelia, litania et completum est.

[6] Dom S. Bäumer, Hist., du Bréviaire, t. I, s. 249. Zob. też s. 179 i nast. Dom F. Cabrol, Dictionnaire d’Archéologie chrétienne et de Liturgie, art. Cantiques.