Pojęciem, które chyba najbardziej ukształtowało pobożność eucharystyczną zarówno w średniowieczu, renesansie i baroku, aż do Soboru Watykańskiego II, była Obecność, tajemnica rzeczywistej obecności Chrystusa w Eucharystii.

 

Ta Obecność podkreślana była przez rytuał liturgiczny jakim było przyklęknięcie kapłana po wymówieniu słów konsekracji na chlebem i winem. Miało to unaocznić, że przeistoczenie dokonuje się na mocy słów kapłana.

 

Od V wieku rzadkie przystępowanie do komunii stawało się coraz powszechniejszym zwyczajem. Udział wiernych we mszy polegał więc na adoracji Chrystusa obecnego w Eucharystii. Ludzie pragnęli oglądać Najświętsze Postaci, w tym celu wprowadzono do mszy podniesienie, a także wystawienie Najświętszego Sakramentu.

 

To pragnienie oglądania Hostii zostało stłumione dopiero w XVIII i XIX w. przez duchowość jansenistyczną, która nakazywała, w imię uznania, że jest się niegodnym oglądania Ciała Pańskiego, podczas podniesienia pochylić głowę, gdyż spoglądanie na Najświętszy Sakrament uznawane było za brak szacunku.

 

Tantum ergo sacramentum to jedna ze zwrotek hymnu na Boże Ciało Pange lingua (Sław języku tajemnice Ciała i najdroższej Krwi), którego autorstwo tekstu przypisuje się św. Tomaszowi z Akwinu. Właśnie tę zwrotkę Tantum ergo sacramentum – Przed tak wielkim sakramentem śpiewa się podczas wystawienia Najświętszego Sakramentu.

 

Polecam ciekawostkę muzyczną: motet Pange lingua autorstwa Francesco Provenzale. Motet ten jest o tyle szczególny, że wykazuje zaskakujące podobieństwo do słynnego Stabat Mater Giovanniego Batisty Pergolesiego. Warto dodać, że Pergolesi urodził się sześć lat po śmierci Francesco Provenzale.

 

Antonina Karpowicz-Zbińkowska