Kościół pojmuje księgę Pieśni nad pieśniami również jako opis relacji między Chrystusem-Oblubieńcem a Kościołem-Oblubienicą. Takie rozumienie ma swoje podstawy w Nowym Testamencie, w którym św. Jan Chrzciciel mówi o Chrystusie jako o Oblubieńcu, a Apokalipsa św. Jana, podejmując wątek z Pieśni nad pieśniami, opisuje gody Baranka i Jego małżonki – Kościoła.

Kościół w swym ostatecznym kształcie stanie przed obliczem swego Oblubieńca – jak powiada św. Paweł w Liście do Efezjan – jako nieskalany, nie mający skazy czy zmarszczki, czy czegoś podobnego. W tym sensie należy odczytywać słowa Pieśni nad pieśniami:

Śniada jestem lecz piękna,
Córki jerozolimskie.

Ojcowie Kościoła wyjaśniają ten fragment w następujący sposób: Kościół jest śniady, ciemny, z powodu grzeszników znajdujących się w nim, jednak pokuta, przez którą nawraca się i odnawia, sprawia, że jest piękny.

Niezwykła uroda Pieśni nad pieśniami sprawia, że zainteresowali się nią kompozytorzy. Księga ta, będąca szczególnie w XVI i XVII w. źródłem inspiracji dla prywatnej pobożności, coraz częściej była opracowywana muzycznie w formie motetów lub tzw. duchowych madrygałów.

Giovanni Pierluigi da Palestrina jako pierwszy opracował obszerne fragmenty Pieśni nad pieśniami tworząc cały cykl motetów. Różnią się one od pozostałej twórczości kompozytora, a to pewnie za sprawą mniej oficjalnego charakteru tych motetów, które prawdopodobnie nie były wykonywane podczas mszy czy nieszporów, a służyły jedynie prywatnej pobożności. Palestrina pozwolił więc sobie na użycie w nich bardziej śmiałych środków wyrazu, takich jak malarstwo dźwiękowe, melizmatyka, a nawet chromatyka, podkreślająca emocjonalizm tekstu.

Posłuchajmy motetu Nigra sum z tego cyklu.

 

Antonina Karpowicz-Zbińkowska