23. lutego 24. czerwca 24. Października

W czasie Nieszporów śpiewamy codziennie cztery psalmy, poczynając od 109 aż do 147; opuszczamy tylko te, które są użyte w innych godzinach, tj. od 117 do 127, a także psalmy 133 i 142. Wszystkie pozostałe śpiewamy w czasie Nieszporów. A ponieważ [przy tym układzie] jest o trzy psalmy za mało, należy podzielić [na dwie części] te psalmy, które we wspomnianej grupie są dłuższe, tj. 138, 143 i 144. Psalm 116, najkrótszy, łączymy z psalmem 115. Tak powinien wyglądać układ psalmów nieszpornych. Wszystko inne, tj. czytanie, responsorium, hymn, werset i kantyk należy zachować, jak wyżej ustalono. W Komplecie natomiast powtarzamy codziennie te same psalmy, tj. 4, 90 i 133.

Święty Benedykt rozpoczyna cotygodniowy cykl psalmów na nieszpory od Psalmu 109, który odmawiany jest w niedzielę. Psalm ten, który objawia nam Chrystusa jako Kapłana i Króla, zajmuje wyjątkowe miejsce w tradycyjnym psałterzu benedyktyńskim.

Gdy Nasz Pan Jezus Chrystus patrzył w psalmy, widział w nich swoją twarz niczym w lustrze. „Te są słowa, które mówiłem do was, będąc jeszcze z wami, że musiało wypełnić się wszystko, co napisane jest o mnie w Zakonie Mojżeszowym i w Prorokach i w Psalmach” (Łk 24,44). Podobnie Kościół, Jego Oblubienica widzi w psalmach Oblicze Chrystusa, swojego Oblubieńca, Króla i Kapłana. Jezus cytuje Psalm 109, mówiąc: „Jakże mówią doktorowie, że Chrystus jest synem Dawidowym, skoro sam Dawid mówi w Duchu Świętym: Rzekł Pan Panu memu, siądź po prawicy mojej, aż położę nieprzyjaciół twoich podnóżkiem nóg twoich? Sam więc Dawid nazywa go Panem, jakże tedy jest synem jego?” (M 12,35-36). Nawiązanie do tego samego psalmu pojawia się ponownie pod koniec Ewangelii św. Marka: „Ale Pan Jezus potem, kiedy do nich przemówił, został wzięty do nieba, i siedzi po prawicy Bożej” (M 16,19).

Rankiem w dniu Pięćdziesiątnicy Piotr natchniony Duchem Świętym tak głosił tajemnicę zmartwychwstałego Chrystusa, który wstąpił do nieba: „Nie Dawid bowiem wstąpił do nieba, lecz sam powiada: Rzekł Pan Panu memu: siądź po prawicy mojej, aż położę nieprzyjaciół twoich podnóżkiem nóg twoich. Niech tedy z wszelką pewnością wie cały dom izraelski, że go i Panem i Chrystusem uczynił Bóg, tego Jezusa, któregoście wy ukrzyżowali” (Dz 2,34-36). Psalm 109 jest źródłem chrystologii Nowego Testamentu. Święty Paweł nawiązuje do niego w liście do Rzymian (8,34), Efezjan (1,20) i Kolosan (3,1). W liście do Hebrajczyków odkrywamy go czterokrotnie.

Od czasów apostołów Psalm 109 jest lustrem, w które Kościół spogląda, kontemplując tajemnicę Męki i zwycięstwa Chrystusa. W świętej liturgii utrzymano wiernie takie rozumienie Psalmu 109, jakie przekazał Nasz Pan apostołom. Głęboko w pamięci Kościoła trwa nieporównywalna z niczym innym antyfona w siódmym tonie, która przez wieki rozpoczynała niedzielne nieszpory: Dixit Domino meo: Sede a dextris meis (Ps 109,1). Kościół słyszy głos Chrystusa, który zwraca się do nas tymi samymi słowami, jakie wypowiedział do Niego Ojciec w dniu zmartwychwstania: „Siądź po prawicy mojej” (Ps 109,1).

W średniowiecznych psałterzach monastycznych przed każdym psalmem zapisywano tytuł chrystologiczny. Te stare tytuły - a są ich liczne serie - informują nas, że oto w tym psalmie zawarte jest nawiązanie do tajemnicy Chrystusa, a my powinniśmy kontemplować Jego Oblicze odbite w słowach niczym w lustrze i słuchać w nich dźwięku Jego głosu. W jednej z antycznych serii Psalm 109 zatytułowano: „O boskości, o człowieczeństwie, o panowaniu i kapłaństwie Chrystusa”.

Studiując Psalm 109 wers po wersie widzimy najpierw Chrystusa zasiadającego na tronie po prawicy Ojca (wers 1.), który to obraz pojawia się również w Gloria w trakcie Mszy i w hymnie Te Deum. W wersie 3. słyszymy głos Ojca, który mówi: „z łona przed jutrzenką zrodziłem cię” (Ps 109(110),3). Wers 4. jest ogłoszeniem wiecznego kapłaństwa Chrystusa: „Tyś jest kapłanem na wieki według porządku Melchizedeka” (Ps 109(110),4). Wersy 5. i 6. opisują zwycięstwo Chrystusa nad siłami śmierci. W ostatnim wersie psalmu podsumowana została cała tajemnica męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa: „Ze strumienia po drodze pił będzie” (strumienia cierpień), „dlatego podniesie głowę” (w chwale zmartwychwstania i wniebowstąpienia) (Ps 109(110),7).

Jaki to wszystko ma związek z naszym życiem? Gdy zaczynamy dostrzegać w psalmach jak w lustrze Oblicze Chrystusa, możemy zacząć odnosić ich treść do naszej własnej drogi monastycznej. Wszyscy jesteśmy powołani, by w jakiś sposób „pić po drodze ze strumienia” [upokorzenia i cierpienia] (Ps 109(110),7). Jednocześnie mamy niezawodną nadzieję, że jak Chrystus i z Chrystusem, „podniesiemy głowy”. Wszystko, co Ojciec powiedział do Chrystusa, wypowiedziane jest także do nas. Wszystko, co zostało osiągnięte w Chrystusie, Głowie Kościoła, musi także wypełnić się wobec Jego Ciała i wszystkich Jego członków. I tak psalmy Dawida wyznaczają rytm naszego życia w Chrystusie i objawiają Go nam w jego tajemnicach, godzina po godzinie, dzień po dniu, tydzień po tygodniu.

Mark Kirby OSB

tłum. Natalia Łajszczak