Modlimy się:

Omnipotens sempiterne Deus,
qui dedisti famulis tuis in confessione verae fidei, aeternae Trinitatis gloriam agnoscere, et in potentia maiestatis adorare unitatem :
quaesumus ; ut eiusdem fidei firmitate, ab omnibus semper muniamur adversis.
Per Dominum.

Źródła

Dzieje tej modlitwy są ściśle związane z historią tworzenia się liturgicznego wyrazu nabożeństwa do Trójcy Świętej. Pierwszym takim wyrazem było ułożenie osobnej Mszy wotywnej de Sanctissima Trinitate, przypisywane Alkuinowi († 804) – i z tego formularza pochodzi nasza oracja. Ta Msza wotywna ku czci Trójcy (ma ją Sakramentarz Gelazjański Remediusza z St. Gallen z ok. 800) była używana chętnie i szeroko w różne niedziele roku liturgicznego, zaś ok. X w. w różnych kościołach lokalnych, zwłaszcza w środowiskach monastycznych zaczął się pojawiać osobny obchód świąteczny. Pochodzący z X w. Sakramentarz z Fuldy potwierdza użycie naszej oracji jako kolekty tego święta. W niezmienionym kształcie oracja ta przeszła następnie do Sacramentarium Rossianum (XI w.), Mszału Laterańskiego (XI-XII w.), Mszału Kurii (pocz. XIV w.) – a stamtąd już prostą drogą do Mszału Rzymskiego.

 

Użycie

Obecnie tekst ten jest używany w starszej formie rytu rzymskiego: Mszał Jana XXIII (1962) ma go zarówno na święto Trójcy (w I Niedzielę po Pięćdziesiątnicy), jak i we Mszy wotywnej „o Najświętszej Trójcy”.
Z kolei Mszał Jana Pawła II (2002), podobnie jak jego poprzednik Mszał Pawła VI, w obu tych miejscach ma kolektę zredagowaną na nowo – ale ponieważ zachowano przy tym część centralną kolekty tradycyjnej, można by to uznać za jeden z przykładów ewolucji, a nie zerwania między nowym i starym.

 

Tłumaczenie polskie

Spróbujmy teraz przełożyć tę modlitwę na język polski:

Wszechmogący wieczny Boże,
który w wyznawaniu prawdziwej wiary dałeś Twoim sługom uznać chwałę przedwiecznej Trójcy i uwielbić jedność w potędze majestatu :
prosimy, abyśmy mocą tejże wiary byli zawsze bronieni od wszelkich przeciwności.
Przez Pana.

 

Od gramatyki do modlitwy

qui dedisti = który dałeś

Kolekta nie poddaje nam wspomnienia jakiegoś konkretnego „dzisiaj” (jak w przypadku Narodzenia Pańskiego, Zmartwychwstania…), lecz odsyła do udzielonego daru. Jest to związane ze specyfiką obchodu ku czci Przenajświętszej Trójcy: celebrujemy cały proces objawiania prawdy o wewnętrznym życiu Boga.

 

famulis = sługom

Nie mamy lepszego słowa, by w języku polskim oddać łacińskie słowo famulus; jednak jest w nim coś, co pozwala myśleć bardziej o słudze traktowanym jak domownik, niż o słudze równym niewolnikowi.

 

in confessione verae fidei = w wyznawaniu prawdziwej wiary

"Prawdziwa wiara” to wiara adekwatna do treści Objawienia; ona sama jest darem – ale kolekta przypomina, iż jest to dar, który służy czemuś więcej: poznaniu i uwielbieniu Boga. Prawdziwa wiara zaczyna wydawać swe owoce, gdy jest wyznawana: in confessione.

 

agnoscere = uznać

Pośród różnych możliwych tłumaczeń słowa agnoscere wybieram to, które obejmuje w sobie i akt poznania, i woli; „uznać” coś to przyjąć do wiadomości to, czym to coś jest. Dzięki wierze możemy uznać chwałę Trójjedynego Boga.

 

eiusdem fidei firmitate = mocą tejże wiary

O ile prawdziwość wiary zapewnia, że przez nią jej wyznawcy rzeczywiście poznają i wielbią Boga, o tyle jej „moc”, firmitas, czyni ją obroną w świecie.

 

Paweł Milcarek