⁷We wszystkim więc niech wszyscy idą za Regułą, jak za mistrzynią, i niech nikt lekkomyślnie od niej nie odstępuje. ⁸Niech nikt w klasztorze nie idzie za wolą własnego serca. ⁹Niechaj nikt nie śmie spierać się ze swoim opatem zuchwale lub poza klasztorem. ¹⁰A gdyby się ktoś na to poważył, należy go ukarać zgodnie z Regułą.

¹¹Sam jednak opat niech robi wszystko z bojaźnią Bożą, zawsze zachowując Regułę, musi bowiem pamiętać, że z całą pewnością ze wszystkich swoich rozstrzygnięć zda sprawę przed Bogiem, który jest najsprawiedliwszym Sędzią.

¹²Jeśli zaś chodzi o jakieś mniej ważne sprawy klasztoru, niech opat wzywa na radę jedynie starszych, ¹³bo napisane jest: Nic nie czyń bez rady, a po uczynku nie będziesz żałował (Prz 31,3 Wlg; Syr 32,24 Wlg).

 

Druga część rozdziału trzeciego – o radzie braci i decyzji opata – jest zasadniczo przypomnieniem, że istnieje w klasztorze autorytet, który góruje nad dokładnie każdym w klasztorze i nad całą wspólnotą razem: Reguła, nazwana kiedyś „ekstraktem Ewangelii”. Dla podkreślenia nienaruszonej zwierzchności tego autorytetu święty Benedykt nie zna słów zbyt mocnych: „we wszystkim”, „wszyscy”, „niech nikt…”… Ha, zanim zaczęły się w świecie władzy spory o ograniczenie władzy monarchy przez „karty” i „konstytucje”, jest od dawna w świecie chrześcijańskim taka władza, którą poddaje się prawu większemu od niej. Tyle że ta „karta”, która stoi ponad opatem i wspólnotą w klasztorze, to nie pacta conventa, ani nie deklaracja o suwerenności klasztornego ludu – lecz Pismo i Tradycja zastosowane do mniszego powołania. Zwierzchność moralna ma tu znaczenie większe od pozytywnych uprawnień władczych opata.

Być może najbardziej dotkliwe dla współczesnego czytelnika jest to napomnienie Reguły: „Niech nikt w klasztorze nie idzie za wolą własnego serca”. Nikt, czyli ani opat, ani żaden z braci. Nie jest to oczywiście – jak może podpowiada nam wąż – lekcja hipokryzji, udawania, obłudnego czynienia tego w co się nie wierzy. Jest to jeszcze raz powtórzona przez Regułę lekcja na temat tego, że i łaska, i prawda przychodzą do człowieka spoza jego serca – więc to nie chcenie serca człowieka (jakkolwiek by je zrozumieć – pewnie tu chodzi raczej o rozum niż o uczucie) ma być drogowskazem. Życie mnisze, tak jak każde życie chrześcijańskie, to sposób zastępowania tych samowładczych dążeń „starego człowieka” światłem i życiem idącymi „z góry”.

Jakże jednak trudno jest żyć tym konsekwentnie w praktyce! Będą zdarzały się takie „porywy serca”, które popchną tego czy owego do „spierania się ze swoim opatem”. Reguła mówi tutaj „nie” i poleca karać występek.

Z drugiej strony pod jarzmem Reguły ma chodzić nie tylko wspólnota, ale i jej opat. Ten ostatni otrzymuje jeszcze jedno przypomnienie o Sądzie Bożym.

Ostatni passus dotyczy sytuacji gdy trzeba podjąć decyzję w „mniej ważnych sprawach klasztoru”. Okazuje się, że i tutaj opat powinien się radzić, chociaż wystarczy zapytać starszych. Jak widać, komunikowanie się między opatem i wspólnotą to nie tylko wydawanie poleceń i słuchanie ich. To przede wszystkim słuchanie się wzajemnie i stale.

 

PM