²⁰W ten sposób ustaliliśmy porządek psalmów w ciągu dnia. Wszystkie pozostałe psalmy należy rozłożyć równo na siedem nocnych Wigilii, ²¹dzieląc jednak dłuższe na dwie części, tak żeby na każdą noc przypadało dwanaście psalmów.

²²Pragniemy wszakże wyraźnie zaznaczyć, że jeśliby komuś ten układ psalmów nie odpowiadał, może rozdzielić je inaczej, w sposób, jaki uzna za lepszy, ²³byleby tylko pamiętał, że w każdym przypadku w ciągu tygodnia powinien zostać odśpiewany cały psałterz w pełnej liczbie 150 psalmów; zaczynać go zaś należy zawsze od niedzielnych Wigilii. ²⁴Nadmierną bowiem opieszałość w służbie Bogu i brak pobożności okazują ci mnisi, którzy przez jeden tydzień nie odmówią całego psałterza wraz ze zwyczajowymi kantykami. ²⁵Skoro czytamy, iż nasi święci Ojcowie potrafili wypełnić to zadanie z gorliwością w jeden dzień, zdobądźmy się w naszej oziębłości przynajmniej na to, by wywiązać się z niego w ciągu całego tygodnia.

Nieprzypadkowo mówi się o rozważnej elastyczności Reguły: rzeczywiście zostawia ona dość szeroki margines swobody roztropności opata. Niemniej elastyczność nie jest bezkształtnością: Reguła nie jest materią, z której lepi się skrajnie różne postacie. Elastyczność zakłada istnienie pewnych punktów nieporuszonych. Widzimy to również przy ustalaniu porządku Psalmów. Widzimy to w trzech ruchach. Pierwsze: Reguła opisuje precyzyjnie przydział Psalmów do poszczególnych godzin. Drugie: Reguła daje swobodę zmiany tego przydziału, gdyby wyznaczony układ komuś „nie odpowiadał”. Trzecie: na okoliczność przydzielania Psalmów inaczej Reguła podaje zasadę zasad: „w ciągu tygodnia powinien zostać odśpiewany cały psałterz w pełnej liczbie 150 psalmów”.

Pytanie o to co się dzieje gdy ktoś odrzuci ową zasadę Psałterza jednotygodniowego, jest dziś pytaniem niedelikatnym: wiadomo, że wskutek zmian po Soborze Watykańskim II wiele klasztorów zostało wprowadzonych na drogę niewierności względem tej reguły — i Reguły przynajmniej w tym punkcie. W Kościele, który w obrządku rzymskim wytworzył sobie Liturgię Godzin z Psałterzem czterotygodniowym (!), powstała też monastyczna liturgia godzin z Psałterzem rozłożonym na dwa tygodnie.

Cóż powiedzieć? Mówi Reguła: „Nadmierną bowiem opieszałość w służbie Bogu i brak pobożności okazują ci mnisi, którzy przez jeden tydzień nie odmówią całego psałterza wraz ze zwyczajowymi kantykami”. Satis.

Żeby być sprawiedliwym, dobrze wiedzieć, że reforma posoborowa Psałterza monastycznego nie musiała znaczyć — i nie znaczyła zawsze — przejścia od Psałterza Reguły do Psałterza dwutygodniowego. Owszem, te dwa tworzą dziś najbardziej czytelną alternatywę: wierność benedyktyńska czy benedyktyńska wygoda. Była jednak jeszcze i inna droga: w przyjętym w 1977 w Konfederacji Benedyktyńskiej  Thesaurus Liturgiae Horarum Monasticae schemat drugi (autorstwa o. Notkera Fueglistera) zachowuje Psałterz na jeden tydzień, równocześnie rezygnując z powtórzeń tych samych Psalmów (jest bowiem faktem, że Psałterz Reguły ze względu na powtarzanie niektórych Psalmów poleca faktycznie odmówić w ciągu tygodnia znacznie więcej niż 150 Psalmów).

W różnicy między Psałterzem świętego Ojca Benedykta i Psałterzem ojca Fueglistera — dwoma psałterzami jednotygodniowymi — ukazuje się rzeczywiście benedyktyńska elastyczność, czyli przewidywana przez Regułę możliwość zmiany w konkretnie określonej granicy. Oba schematy — ten klasyczny i ten pochodny — mieszczą się wewnątrz granic oficjum benedyktyńskiego.

Co nie zmienia faktu, że Reguła i jej Psałterz także dzisiaj jest — dla mnichów. „Skoro czytamy, iż nasi święci Ojcowie potrafili wypełnić to zadanie z gorliwością w jeden dzień, zdobądźmy się w naszej oziębłości przynajmniej na to, by wywiązać się z niego w ciągu całego tygodnia”.

PM

 

----- 

Drogi Czytelniku, skoro jesteśmy już razem tutaj, na końcu tekstu prosimy jeszcze o chwilę uwagi. Udostępniamy ten i inne nasze teksty za darmo. Dzieje się tak dzięki wsparciu naszych czytelników. Jest ono konieczne jeśli nadal mamy to robić.

Zamów "Christianitas" (pojedynczy numer lub prenumeratę)

Wesprzyj "Christianitas"

-----