Rozdział 6. O cnocie milczenia

¹Postępujmy tak, jak mówi Prorok: Rzekłem: Będę pilnował dróg moich, abym nie zgrzeszył językiem; wędzidło nałożyłem na usta, oniemiałem w pokorze i powstrzymałem się nawet od [słów] dobrych (Ps 38,2—3 Wlg). ²W ten sposób chce nam Prorok wskazać, że jeśli powinniśmy się niekiedy powstrzymywać od mówienia rzeczy dobrych ze względu na milczenie, tym bardziej musimy unikać mówienia złych rzeczy z obawy przed karą za grzechy.

³Dlatego też ze względu na ważność milczenia, nawet na rozmowy dobre, święte i budujące należy rzadko pozwalać uczniom dojrzałym,  ⁴bo jest napisane: Nie unikniesz grzechu w gadulstwie (Prz 10,19) ⁵i gdzie indziej: Życie i śmierć jest w mocy języka (Prz 18,21). ⁶Wypada bowiem, by nauczyciel mówił i uczył, uczeń zaś powinien milczeć i słuchać.

⁷Toteż kiedy mamy prosić o coś przełożonego, należy prosić z szacunkiem pełnym pokory i uległości.

⁸Nie dopuszczamy zaś nigdy do niestosownych żartów oraz do gadania pustego i pobudzającego do śmiechu; potępiamy je zawsze i wszędzie. Nie pozwalamy uczniowi otwierać ust do takich rozmów.

 

Umiłowanie milczenia – tak, jako „cnotę milczenia”, próbujemy przetłumaczyć łacińską taciturnitas – jest drugą cnotą mniszą, o której Reguła mówi w osobnym rozdziale. Klasztory mają być królestwami tej cnoty – gdyż, jak to napisał Dom Forgeot w Dniu mniszym, w klasztorze cisza panuje, króluje, a nie jedynie otrzymuje trochę uszanowania.

Czy znamy tę różnicę skądinąd? Że na przykład gdzieś pada prośba o „minutę milczenia”, i ludzie rzeczywiście milczą tę minutę – a wszyscy wiemy, że to była jedynie skromna uprzejmość hałasu i rejwachu wobec ciszy. A gdzieś indziej – wchodzi się rozgadanym, aby szybko zamilknąć i czuć, że inaczej nie wypada. Jest to również różnica między tą ciszą, w której skąpych granicach „nic się nie dzieje”, wszyscy podświadomie czekają na „ciąg dalszy” – a tą ciszą, która trwa i nawet gdy się na moment przerywa, wszyscy wracają do niej zaraz, ponieważ to gdzieś pod jej niebem dzieje się najważniejsze, dzieje się wszystko…

Czytamy u Ojców, że najważniejsze misteria naszej Wiary dokonały się w ciszy: Narodzenie i Zmartwychwstanie. Musiały być ogłoszone i objaśnione post factum, ale nie „wtedy”. Co za lekceważenie naszej kultury wielomównej transmisji, ciągnięcia lajfów przez dziennikarza!

„Na początku było Słowo”. Takie Słowo, które milczy zanim zaczyna się rozważnie rozpraszać w potoku naszych słów.

Umiłowanie ciszy może być – tak jak posłuszeństwo i pokora – postrzegane przez kogoś postronnego najpierw jako element uciążliwego lub egzotycznego regulaminu mniszego. Czasami, dla kogoś, w jakimś czasie musi pozostać jedynie czymś takim – ze względu na potrzebę ciszy w klasztorze, wspólnocie, domu. Jednak w istocie ważność ciszy przepływa do nas z jej wnętrza: z poczucia Tajemnicy. Nigdy z lekceważenia kontaktu z ludźmi, unikania więzi, strzeżenia swej prywatności, autystycznego wstrętu do świata.

W klasztorze – i zresztą w każdym domu rodzinnym, choć inaczej – umiłowanie ciszy jest parą z „klauzurą”, czyli umiejętnością wyłączania pewnych przestrzeni z powszechnego dostępu „każdego kto przyjdzie”; także – jest parą z „sanktuarium”, czyli z miejscem wyłączonym dla sprawowania rzeczy świętych przez kleros.

Reguła odróżnia to, co jest zakazane zawsze – „gadanie puste” – od tego, z czym i tak zawsze należy uważać – „mówienie rzeczy dobrych”. W praktyce bowiem to drugie, nieopanowane, zwykle kończy się tym pierwszym.

 

PM

 

----- 

Drogi Czytelniku, skoro jesteśmy już razem tutaj, na końcu tekstu prosimy jeszcze o chwilę uwagi. Udostępniamy ten i inne nasze teksty za darmo. Dzieje się tak dzięki wsparciu naszych czytelników. Jest ono konieczne jeśli nadal mamy to robić.

Zamów "Christianitas" (pojedynczy numer lub prenumeratę)

Wesprzyj "Christianitas"

-----