Rozdział 31. Jaki powinien być szafarz klasztorny

¹Na szafarza klasztornego należy w wspólnocie wybrać brata mądrego, dojrzałego w cnocie, trzeźwego, nie jedzącego zbyt dużo, nie pyszałka, nie gwałtownika, nie opryskliwego, nie ślamazarę, nie rozrzutnika, ²ale takiego, który pełen bojaźni Bożej mógłby być jakby ojcem dla całej wspólnoty.

³On niechaj troszczy się o wszystko, ⁴nic nie czyni bez polecenia opata, ⁵przestrzega ściśle tego, co mu rozkazano. ⁶Braciom niechaj nie sprawia przykrości. ⁷Jeśli zdarzy się, że ktoś zwróci się do niego z nierozsądnym żądaniem, niechaj nie sprawia proszącemu przykrości traktując go pogardliwie, lecz rozsądnie i z pokorą odmówi spełnienia niestosownej prośby.

⁸Niechaj strzeże swej duszy pomnąc zawsze na te słowa Apostoła, że kto dobrze wypełnił posługę, zdobywa sobie zaszczytny stopień (1 Tm). ⁹Niech z całą troskliwością opiekuje się chorymi, dziećmi, gośćmi i ubogimi, mocno przekonany, że za nich wszystkich będzie odpowiadał w dniu sądu.

¹⁰Wszelkie przedmioty i w ogóle wszystko, co stanowi własność klasztoru, powinien szafarz traktować tak, jak gdyby to były naczynia święte z ołtarza. ¹¹Nic nie wolno mu zaniedbywać. ¹²Niech jego gorliwość nie przemieni się jednak w skąpstwo, lecz niech nie będzie rozrzutny i nie trwoni mienia klasztornego. Niech we wszystkim zachowa miarę i postępuje według poleceń opata.

Jeden z najważniejszych „urzędników“ klasztornych: szafarz. W innych zakonach i zgromadzeniach mówi się: ekonom. Mnich mianowany przez opata do zajmowania się sprawami materialnymi wspólnoty — jej zaopatrzeniem w to, co niezbędne z racji wegetatywnej strony ludzkiej kondycji. Jak widzimy, Reguła przykłada duże znaczenie zarówno do właściwego wyboru na ten „urząd“, jak i do pewnych aspektów jego wykonywania.

Najpierw — mówi się wyraźnie o wyborze „ze wspólnoty“, de congregatione. Mimo tak bardzo cielesnej natury obowiązków szafarz ma być jednym z mnichów — a nie na przykład jakimś zatrudnianym specjalistą zewnętrznym. Jego wymagane zalety mogą występować wśród ludzi poza klasztorem — jednak niewątpliwie świętemu Ojcu Benedyktowi zależy na tym, by były tutaj zaletami mnicha, czyli żeby wyrastały z tego samego powołania i wśród tych samych doświadczeń co u innych we wspólnocie.

Katalog cech szafarza jest wyjątkowo wymagający: jest to długi szereg. Fundamentem jest mądrość i dojrzałość obyczajów — walory wewnętrzne. Potem pojawia się to, co dotyczy podatności na picie i jedzenie: trzeźwy i nie żarłok (przyznajmy, że to pierwsze — sobrietas — może odnosić się nie tylko do korzystania z alkoholu, ale i w ogóle równowagi charakteru). Kolejne cechy dotyczą obcowania z bliźnimi — i wyraźnie chodzi o to, by szafarz był niepodatny na gwałtowne, powierzchowne emocje. W końcu przychodzi jeszcze zastrzeżenie: nie ma być rozrzutny. W końcu jakby wracamy do mądrości, lecz od drugiej strony, kółko się zamyka: bojaźń Boża — ta, która jest przecież „początkiem mądrości“. Przy tej okazji mówi się, że dobrym szafarzem jest ten, który jest dla wspólnoty „jak ojciec“. To wysoka poprzeczka — ona sama przypomina, że służba szafarza to wykonywanie na polu spraw materialnych zadania samego opata — ale i naśladowanie Opatrzności Bożej.

Ścisła zależność szafarza od opata została podkreślona mocno — i słusznie, gdyż jakże często dla niewyrobionych umysłów władza spoczywa tam, gdzie jest dyspozycja środkami materialnymi. Mógłby więc ktoś uznać, że opat to administrator dóbr duchowych, a szafarz — materialnych; i stopniowo autorytet rządu przesuwałby się od tego pierwszego do tego drugiego. Jednak wszelkie moce szafarza biorą się tylko z delegacji opata: to w nim ojcostwo zachowuje w jednym to, co Bóg złączył — posługę karmiciela w duchowym i materialnym sensie.

Dużo uwagi przywiązuje Reguła do tego, by szafarz nie zasmucał braci — nawet wtedy i może nawet zwłaszcza wtedy gdy ich prośby są nierozsądne i w ogóle gdy trzeba prośbom odmówić. To niezwykle ciekawe wymaganie duchowej delikatności: fratres non contristet. Gdy szafarz odmawia, ma to czynić równocześnie „rozsądnie i z pokorą“. Co przecież nie znaczy, że bez stanowczości i z wahaniem.

Chociaż szafarz ma służyć całej wspólnocie, wskazuje się mu tych, którzy powinni być dla niego jakby oczkiem w głowie: chorych, dzieci, gości i ubogich.

Wspomina się o tym, co będzie treścią następnego rozdziału: traktowanie własności klasztoru. W tym samym miejscu naszego fragmentu przestrzega się jeszcze przed dwiema przeciwnymi wadami dotyczącymi stosunku do dóbr materialnych: skąpstwem i rozrzutnością. Reguła nie nazywa właściwej dyspozycji szafarza hojnością czy „wielmożnością“, magnanimitas — jak np. Etyka nikomachejska Arystotelesa — lecz jest jasne, że jest to dyspozycja „złotego środka“ między skrajnymi wadami: ma „we wszystkim zachować miarę“ — i oczywiście czynić zawsze według rozkazu opata.

PM

 

----- 

Drogi Czytelniku, skoro jesteśmy już razem tutaj, na końcu tekstu prosimy jeszcze o chwilę uwagi. Udostępniamy ten i inne nasze teksty za darmo. Dzieje się tak dzięki wsparciu naszych czytelników. Jest ono konieczne jeśli nadal mamy to robić.

Zamów "Christianitas" (pojedynczy numer lub prenumeratę)

Wesprzyj "Christianitas"

-----