Ten artykuł, tak jak wszystkie teksty na christianitas.org publikowany jest w wolnym dostępie. Aby pismo i portal mogły trwać i się rozwijać potrzebne jest Państwa wsparcie, także finansowe. Można je przekazywać poprzez serwis Patronite.pl. Z góry dziękujemy.

 

Excita, quǽsumus Dómine, poténtiam tuam, et veni: * ut ab imminéntibus peccatórum nostrórum perículis, te mereámur protegénte éripi, te liberánte salvári.

 

Wzbudź, prosimy Panie, swą moc i przyjdź, abyśmy z niebezpieczeństw nieodłącznych od naszych grzechów zasłużyli przez Twą opiekę zostać wyrwani, a przez Twe wyzwolenie zbawieni.

(tłumaczenie za adiutorium.pl)

 

Pierwsza oracja Adwentu pochodzi z Sakramentarza Gregoriańskiego (znanego nam w wersji Hadrianum), czyli jednego z dwóch najważniejszych i najstarszych źródeł euchologii rytu rzymskiego. Dodajmy, że zwykle źródłem dla Mszału Rzymskiego jest właśnie Sakramentarz Gregoriański, i tak jest w naszym przypadku I Niedzieli Adwentu. Natomiast w drugim ważnym źródle - starym Sakramentarzu Gelazjańskim - podobna oracja adwentowa jest identyczna z naszą tylko w swojej pierwszej części.

Konstrukcja oracji - w jej oryginale łacińskim - jest, jak to w starych oracjach, równocześnie genialnie prosta i skrótowa (liczy się to do możliwości odśpiewania jej przez celebransa w liturgii), a przecież pełna teologii.

Jeśli chodzi o inwokację, nie mamy typowego, najczęściej stosowanej ("Wszechmogący wieczny Boże"), lecz proste: "Domine", Panie. Główne wezwanie jest jak wyjątek z Psalmu: Wzbudź swą potęgę - z oczywiście adwentowym: et veni - i przyjdź.

Dalej, po "ut", czyli w wykładzie intencji zaczyna się teologia - katolicka, a więc równocześnie moralnie realistyczna i finezyjnie nadprzyrodzona.

Podstawowa oś teologiczna jest tu bardzo charakterystyczna dla normalnej linii dramatycznej oracji chrześcijańskich: po jednej stronie (ludzkiej) "niebezpieczeństwa grzechów", a po drugiej (Boskiej) - wyzwolenie i zbawienie.

Tak więc "zagrożenia" (pericula) powstają z grzechów - naszych, i to takich, które nas osaczają, oblegają, grożą nam. To się mieści w krótkim: aby imminentibus peccatorum nostrorum periculis.

Oracja kościelna mówi w końcu o stanie upragnionym, który zawdzięczać możemy jedynie Panu, który wzbudzi swą moc i przyjdzie: stanem tym jest wyzwolenie ("eripi") i zbawienie ("salvari"). W obu przypadkach używa się strony biernej pozwalającej opisać coś co z jednej strony nas dotyczy, a z drugiej - nie jest przez nas sprawiane.

Zwróćmy jeszcze uwagę na prawdziwy crème de la crème teologii tej oracji: te mereamur protegente. Łaciński ablativus absolutus pozwala opisać akcję Boga, który czuwa nad nami - a akcja ta jest równocześnie czymś towarzyszącym i czymś sprawczym. Te protegente - czyli: gdy Ty (nas) chronisz, pod Twoją ochroną, dzięki Twojej ochronie. Te liberante - czyli gdy Ty (nas) wyzwalasz, dzięki Twojemu wyzwoleniu. Mowa o nadprzyrodzonej Łasce, działającej. Lecz do tego dochodzi moment trudny, niezbędny i tajemniczy, obecny w słowie "mereamur". Dosłownie: abyśmy zasłużyli. Abyśmy dzięki Twojej ochronie zasłużyli na bycie wyzwolonymi i zbawionymi. Oto katolicka - patrystyczna, kościelna - "teologia zasługi" w całym jej nadprzyrodzonym sensie: choć Sprawcą jest zawsze Bóg, to podoba Mu się uzależnić skuteczność swojego działania od jego odbioru. Na tym i tylko na tym polega to "meritum", czyli zasługa, o której mówią nieustannie najstarsze znane nam i używane przez wieki oracje Kościoła. "Meritum" przyjęcia Łaski, którą Bóg daje gratis.

Paweł Milcarek

 

----- 

Drogi Czytelniku, prenumerata to potrzebna forma wsparcja pracy redakcji "Christianitas", w sytuacji gdy wszystkie nasze teksty udostępniamy online. Cała wpłacona kwota zostaje przeznaczona na rozwój naszego medium, nic nie zostaje u pośredników, a pismo jest dostarczane do skrzynki pocztowej na koszt redakcji. Co wiecej, do każdej prenumeraty dołączamy numer archiwalny oraz książkę z Biblioteki Christianitas. Zachęcamy do zamawiania prenumeraty już teraz. Wszystkie informacje wszystkie informacje znajdują się TUTAJ.