Ten artykuł, tak jak wszystkie teksty na christianitas.org publikowany jest w wolnym dostępie. Aby pismo i portal mogły trwać i się rozwijać potrzebne jest Państwa wsparcie, także finansowe. Można je przekazywać poprzez serwis Patronite.pl. Z góry dziękujemy.

Tekst oryginalny kolekty na 21 grudnia, w zreformowanym Mszale Rzymskim:

Preces pópuli tui, quæsumus, Dómine, cleménter exáudi, ut, qui de Unigéniti tui in nostra carne advéntu lætántur, cum vénerit in sua maiestáte, ætérnæ vitæ præmium consequántur. Per Dóminum.

Oracja ta została wzięta do nowego Mszału ze starego Sakramentarza Gelazjańskiego (GeV 1145, wśród oracji adwentowych), lecz ten sam tekst znajduje się również w Sakramentarzu Gregoriańskim (GrH 813, Pad 815). Przy przenoszeniu do Mszału Pawła VI modlitwa została nieznacznie zmodyfikowana.

Oficjalny polski tekst kolekty brzmi następująco:

Wszechmogący Boże, z radością oczekujemy przyjścia Twojego Syna w ludzkim ciele, wysłuchaj łaskawie nasze prośby i daj nam osiągnąć życie wieczne, gdy nasz Zbawiciel przyjdzie w chwale. Który z Tobą żyje.

Polski przekład mocno zmienia kolejność elementów oracji. M.in. przesuwa na sam początek inwokację (która w oryginale jest przesunięta do środka). W tekście polskim brzmi ona: "Wszechmogący Boże" - podczas gdy w tekście oryginalnym jest po prostu: "Domine", czyli: "Panie".

Przedmiot prośby modlitewnej został w polskim tekście wyrażony słowami: "wysłuchaj łaskawie nasze prośby". Tekst łaciński ma tu: "Preces pópuli tui, quæsumus, ... cleménter exáudi" - czyli dosłownie: "prosimy, łaskawie wysłuchaj modlitw Twojego ludu". Jak widać, w samej prośbie poddana jest istotna racja dla jej wysłuchania: jest to prośba ludu Bożego - a proszące "my" jedynie podejmuje to błaganie i wypowiada w "prosimy".

Syntaksa modlitwy gelazjańskiej jest dość typowa dla ogółu starych oracji: po wypowiedzeniu prośby ukazywane są oczekiwane skutki jej wysłuchania, a jedno od drugiego oddziela słówko "ut", czyli "aby". Polski przekład gubi tę konstrukcję - gdyż po "wysłuchaj łaskawie nasze prośby" stawia po prostu "i", a po nim dodaje jakby następną prośbę. Polski tekst zatem kontynuuje: "i daj nam osiągnąć życie wieczne". Po uproszczeniu mamy tu więc: "wysłuchaj ... i daj". W oryginale jest zaś: "exáudi, ut ... consequantur" - czyli dosłownie: "wysłuchaj, aby ... osiągnęli".

Wewnątrz oracji znajdują się jeszcze dwa sprecyzowania. Pierwsze opisuje kim są ci, dla których prosimy. W tekście polskim to po prostu "my" (każdy zrozumie najpierw: my, którzy tu jesteśmy). Zatem po polsku czytamy, jako identyfikujące "nas" wtrącenie: "z radością oczekujemy przyjścia Twojego Syna w ludzkim ciele". Oryginał łaciński inaczej, ma cały czas na względzie "lud" (rzeczywistość i szerszą niż "my tutaj", i poprzedzającą "nas tutaj" ontologicznie, tak jak Kościół poprzedza grupę wierzących). Dlatego w oryginale czytamy: "qui de Unigéniti tui in nostra carne advéntu lætántur", co po polsku znaczy: [ci,] którzy cieszą się z przyjścia Twojego Jednorodzonego w naszym ciele. To dla nich wznosi się teraz modlitwa ludu Bożego - więc zapytajmy się sami siebie czy do tych cieszących się należymy... Przy okazji, widać, że polski tekst zmienia sens w tym fragmencie: perswaduje nam, że "z radością oczekujemy przyjścia" - podczas gdy oryginał mówi o tych, którzy "cieszą się z przyjścia". Ponadto: polski tekst z jakiegoś powodu wolał nie mówić o "naszym ciele", lecz dał tu "ludzkie ciało".

Na końcu zatrzymajmy się przy sprecyzowaniu dotyczącym okoliczności, w których miałby się ziścić najdalej idący skutek, owoc modlitwy. W tekście polskim upragnione "osiągnięcie życia wiecznego" jest opisane okolicznością czasową: "gdy nasz Zbawiciel przyjdzie w chwale". Tekst łaciński ma tu: "cum vénerit in sua maiestáte" - czyli dosłownie: gdy [Twój Jednorodzony] przyjdzie w swoim majestacie. Jest pewna różnica.

Spróbuję teraz złożyć w całość moje prywatne tłumaczenie tej modlitwy

Panie, prosimy, łaskawie wysłuchaj modlitw Twojego ludu, aby ci, którzy cieszą się z przyjścia Twojego Jednorodzonego w naszym ciele, osiągnęli nagrodę życia wiecznego, gdy przyjdzie On w swoim majestacie.

Na sam koniec jeszcze drobna uwaga: konkluzją tej modlitwy jest w oryginale "Per Dominum" (czyli: Przez naszego Pana...). Tak jest również w starym źródle. Natomiast polskie tłumaczenie ma tu "Który z Tobą żyje i króluje".

Paweł Milcarek

----- 

Drogi Czytelniku, prenumerata to potrzebna forma wsparcja pracy redakcji "Christianitas", w sytuacji gdy wszystkie nasze teksty udostępniamy online. Cała wpłacona kwota zostaje przeznaczona na rozwój naszego medium, nic nie zostaje u pośredników, a pismo jest dostarczane do skrzynki pocztowej na koszt redakcji. Co wiecej, do każdej prenumeraty dołączamy numer archiwalny oraz książkę z Biblioteki Christianitas. Zachęcamy do zamawiania prenumeraty już teraz. Wszystkie informacje wszystkie informacje znajdują się TUTAJ.