Co jakiś czas w mediach irlandzkich wypływają tematy generowane przez Stowarzyszenie Katolickich Księży (Association of Catholic Priests - zwane dalej w tekście ACP). Ostatnie postulaty przebiły się nawet gdzieniegdzie do polskojęzycznego Internetu, choć w nieco zniekształconej formie, utrudniającej zrozumienie problemu. Postarajmy się zatrzymać nad tym zjawiskiem, gdyż zapewne jeszcze nie raz będzie o nim głośno.

Geneza ACP sięga roku 2010, kiedy formalnie zostało ono założone, aby - jak podają sami twórcy - “być forum i głosem zmuszającym do refleksji, dyskusji i komentarzy nad tematami, które dziś dotykają irlandzki Kościół i społeczeństwo”. Szybko twórcom ACP udało się zgromadzić we własnej strukturze około 1000 kapłanów (przy całkowitej liczbie ok. 4500 księży na wyspie, stanowi to blisko 25% duchowieństwa całego kleru). Stowarzyszenie nie jest luźnym ruchem, działa jak każda formalna organizacja z rejestrem i doroczną składką członkowską.

Główni liderzy szybko stali się ulubieńcami mediów, a tezy przez nich głoszone przedstawiane były jako głos troski o Kościół. ACP niekiedy przeprowadza własne badania statystyczne i wokół ich wyników stara się robić medialną wrzawę oraz przyczynek dyskusji do zmian w Kościele. Tak było w 2012 roku, kiedy opublikowano badania, według których większość przebadanych osób uznaje moralne nauczanie Kościoła w sprawie małżeństwa i rodziny jako nieprzystające do realiów życia, chciałoby dopuszczenia kobiet do kapłaństwa oraz porzucenia obowiązkowej praktyki celibatu. Niedawno rozgłos zdobyło badanie w sprawie nowego tłumaczenia Mszału (odchodzącego od dotychczasowego „płytkiego” języka i bardzo dużych uproszczeń w tłumaczeniu z łaciny), które w Irlandii weszło w życie w 2011 roku. Badani księża w większości byli za zmianą (mniej lub bardziej pilną i drastyczną), bądź porzuceniem obowiązującego nowego Mszału.

Jeden ze współzałożycieli ACP, o. Tony Flannery CSSR, dwa lata temu zasłynął z kontrowersyjnego poglądu, jakoby kapłaństwa nie ustanowił Chrystus, a jego obecna forma miałaby być kościelnym „wymysłem”. Z czasem jego skrajne tezy doprowadziły do nałożenia na niego zakazu publicznych wypowiedzi. Zalecono o. Flannery'emu także czas na modlitwę i refleksję. Podobne ograniczenia spotkały innych czołowych kapłanów stowarzyszenia.

Samo ACP w swojej oficjalnej prezentacji twierdzi, że nie ma na celu zmiany katolickiej doktryny i trzyma się wiernie tego, co znajduje się w Credo. Tu można zastanowić się nad dość zabawną (jak na poważną debatę teologiczną, do której wzywa ACP) definicją doktryny i depozytu wiary. Można mieć wrażenie, że depozyt wiary według ACP to jedynie kilka zdań Składu Apostolskiego czy Wyznania Nicejsko-Konstantynopolitańskiego. Wspomniany o. Tony, dwa lata temu, zanim jeszcze został ograniczony w wypowiedziach, podczas audycji radiowej w publicznym radio, tak właśnie argumentował swoje wsparcie dla kapłaństwa kobiet i zmiany nauczania w sprawie antykoncepcji: „ale przecież tego nie ma Credo”.

Tezy stawiane przez ACP bardzo dzielą Kościół w Irlandii. Są katolicy, którzy wprost mówią o kapłanach stowarzyszenia, że już czas, aby opuścili Kościół i założyli swój własny, gdzie wszystkie ich postulaty będą mogły być zrealizowane. Inni otaczają ich modlitwą (o nawrócenie), ale jest też część, która ich wyraźnie popiera. W listopadzie 2012 zostało utworzone bliźniacze Stowarzyszenie Katolików w Irlandii, które, nieco upraszczając sprawę, głosi dokładnie to samo, tyle że głosem ludzi świeckich.

Paradygmat, na którym opiera się ACP wypływa, jak twierdzą sami zainteresowani, z ducha soborowej konstytucji Lumen Gentium, ducha, który według niektórych twórców ACP został porzucony przez Stolicę Apostolską w latach 80. ubiegłego wieku. Stowarzyszenie szukając rady na zapaść irlandzkiego katolicyzmu, widzi ją właśnie w jeszcze dalej pojętej zmianie oblicza Kościoła, jego dyscypliny i praktyki (także jeśli chodzi o celebracje liturgii – paradygmat stowarzyszenia znajduje się na zupełnie przeciwnym biegunie wizji kardynała Ratzingera z książki Duch Liturgii).
Gdybyśmy prześledzili szeregi ACP, myślę, że ze świeczką można by szukać tam kapłanów młodych (podobnie w bliźniaczym Stowarzyszeniu Katolików w Irlandii, jeśli chodzi o ludzi świeckich). Również ze strony episkopatu, poza formalnymi spotkaniami kilku biskupów z przedstawicielami ACP, hierarchia nigdy nie wyrażała swojego oficjalnego poparcia wobec tego ruchu.

Patrząc z boku na działalność i zabierany głos przez ACP, można zaryzykować twierdzenie, że model, na którym opiera się Stowarzyszenie wypływa z wprowadzonej w życie „hermenutyki zerwania” zdefiniowanej przez papieża Benedykta XVI w 2005 roku. Jest to też działanie, które w swoich ocenach rzeczywistości nie jest w stanie krytycznie spojrzeć na posoborową przeszłość, która także przyczyniła się do obecnego kryzysu Kościoła w Irlandii (choć nie był to na pewno jedyny czynnik).

Można się spodziewać, że przez następne lata wciąż będzie o Stowarzyszeniu Katolickich Księży głośno, choć osobiście nie przypuszczam, by działo się to z powodu odmładzania jego wizerunku przez świeżo wyświęcanych w Irlandii kapłanów. Choć jest ich niewielu, raczej daleko im do idei głoszonych przez starszych konfratrów.

 

o. Bartłomiej Parys SVD