Hymny o świętym Grzegorzu VII
Dwa prezentowane hymny liturgiczne pochodzą z tekstów własnych na wspomnienie św. Grzegorza VII, papieża, z zakonu benedyktyńskiego (1020-1085, pontyfikat od 1073). Autorstwo całego oficjum, a w nim i naszych hymnów (przeznaczonych do laudesów i nieszporów) jest nam nieznane - lecz jego obecność wyłącznie w propriach benedyktyńskiej Kongregacji Solesmes podpowiada, że być może hymny zostały skomponowane przez jakiegoś solesmeńskiego hymnografa w wieku XIX. Tekst oryginalny podajemy za: Enchiridion documentorum ad divinum officium sacrumque peragendum iuxta ritum Romanum monasticum, Fontgombault 1990. Tłumaczenie polskie zostało przygotowane przez Michała Gołębiowskiego i jest to pierwszy polski przekład tego utworu. Tekst został przetłumaczony w ramach realizowanego przez "Christianitas" projektu adiutorium.pl, czyli codziennego udostępniania tekstów tradycyjnego brewiarza monastycznego oraz przygotowywania jego wydania łacińsko-polskiego. Można te prace wesprzeć TUTAJ.
Hymn przedstawia św. Grzegorza VII jako troskliwego pasterza, który w swojej posłudze na rzecz owczarni Pańskiej kieruje się nie tylko wskazówkami Ducha Świętego oraz całkowitym poświęceniem własnego życia aż do męczeńskiej śmierci, ale także żywymi odczuciami, takimi jak chociażby gniew wobec wrogów Kościoła. Kluczowe okazuje się zatem pełne zaangażowanie biskupa, jego bezkompromisowe oddanie samego siebie na ofiarę za życie innych. Chodzi przede wszystkim o poświęcenie się dziełom Bożym całym sercem. Tekst przedstawia również trzy cechy wiary, których przykładem był św. Grzegorz VII: odważne wdrażanie nakazów Pańskich w czyn (por. Jk 2,14-26), mocne i wytrwałe zaufanie Bogu, gdyż od tych postaw zależy owocowanie Kościoła (por. Łk 21,19) oraz pogoda ducha czy radość, które przezwyciężają doczesne trudności (por. 1 Tes 5, 16; Syr 30,21-25).
|
Hymnus (ad laudes) |
Hymn (jutrznia) |
|
Póntifex magnus, pópulo stupénte, Sub columbína spécie, loquéntis Spíritus Sancti documénta sensit, Actibus implet.
|
Zbożnym zachwytem uczczono pasterza, co słuchał posłusznie Ducha pouczeń, i czynem wypełniał, cokolwiek nakazał Boży gołąbek. |
|
Fortis occúrrit múlier Mathíldis, Quæ, Patri summo tríbuens iuvámen, Inclytæ Sedis, stúdio fidéli, Iura tuétur.
|
Spójrz, oto biegnie mężna Matylda, wielce sumienna, gdy broni Stolicy, bo Ojcu świętemu prędko przynosi tak cenne wsparcie. |
|
Tríticum cernens lóliis scátere Præsul, et messem mánibus profánis Obiici ; zelo rapiénte, sævit, Alter Elías.
|
Biskup, jak Eliasz, spogląda na pola, i widzi, że zboże chwastem zarasta, i gniew go rozpala, gdy plony trafiają w niegodne ręce. |
|
Ut viam currant pátriæ supérnæ Líbero gressu pópuli fidéles, Anteit pastor, própriam parátus Trádere vitam.
|
Życie jest gotów poświęcić, bo pragnie, aby narody bez przeszkód zmierzały ku obiecanej wiernemu ludowi wiecznej krainie. |
|
Murus Israel dómui stetísti, Críminum vindex, columénque Romæ, Inter ærúmnas plácida, Gregóri, Morte potíris.
|
Tyś murem, Grzegorzu, domu Pańskiego, tyś pomstą zbrodni, tyś Rzymu filarem, pogodna twa dusza, doznawszy utrapień, śmierć przezwycięża. |
|
Mártyres pergis prope, laureátus; Firmus et constans, fídei tenácem, O Pater, præbes ánimum: triúmphi Gáudia sumas.
|
Ty, wieniec ubrawszy, kroczysz ku świadkom, silny i stały, bo w wierze wytrwałeś, umocnij w nas ducha, prosimy cię, Ojcze zawsze radosny. |
|
Sis memor cari gregis, et patrónus, Sis ad ætérnam Tríadem, precámur: Cuncta cui dignas résonent per orbem Sǽcula laudes. Amen.
|
Bądź nam patronem i miej nas w opiece, przez Świętą Trójcę błagamy dziś ciebie; niechaj Jej chwałę sławią narody, niech brzmią pieśni w niebie. Amen. |
Hymn nosi charakter wyraźnie biograficzny. Jego treść koncentruje się z jednej strony na proroctwach, które zapowiadały, że młody Hildebrand, późniejszy mnich benedyktyński, obejmie urząd papieski, a drugiej strony osiągnie świętość dzięki mężnemu znoszeniu przeciwności, jak również pełnemu poświęceniu w obronie owczarni Chrystusa przed napaściami świata. Autor użył w hymnie szereg dynamicznych obrazów, takich jak żegluga po wzburzonym morzu albo jaśniejący wschód słońca w górach.
|
Hymnus (ad vesperas) |
Hymn (nieszpory) |
|
Te triumphánti celebrámus ore, Inclytum Romæ jubar, o Gregóri; Corde qui magno súperans procéllas, Líttora tengis.
|
Chwalimy twe imię pieśnią zwycięską, o, rzymski promieniu, święty Grzegorzu, bo wielkieś przechodził burze żywota, nim brzeg zdobyłeś. |
|
Gáudeat cœtus Benedícti patris, Qui tot et tantos generávit orbi Fílios: nullus símili refúlsit Laude veréndus.
|
Z tobą się cieszą synowie Opata, których tak wielu zrodziłeś dla Pana, choć żaden, taką jak twoja, świętością nigdy nie jaśniał. |
|
Núntium latæ ditiónis adfert Dextra ludéntis púeri, dolántem Dum secus fabrum, Domino regénte, Ségmine scribit.
|
O władzy twojej wieściła ta chwila, gdy już jako chłopiec w ojca pracowni wiórami Pańskie proroctwo spisałeś, a duch cię wzmocnił. |
|
Alta conscéndas, Pater; oriáris Sol novus mundum rádiis serénans : Póntifex Petri sédeas cáthedra, Arbiter orbis.
|
Mówiono o tobie, że wzejdziesz na szczytach jak słońce poranka, co radość przynosi, że będąc pasterzem, zasiądziesz na tronie i świat osądzisz. |
|
In latebrósos fúgiant recéssus, Quotquot hostíli rábie furéntes, In gregem Christi sátagunt nefánda Tela vibráre.
|
Niechaj wpełzają do mrocznych kryjówek, ci, których furia złowroga zaślepia, którzy chcą niszczyć zagrody Chrystusa, grożąc orężem. |
|
Sis memor cari gregis, et patrónus, Sis ad ætérnam Tríadem, precámur: Cuncta cui dignas résonent per orbem Sǽcula laudes. Amen.
|
Bądź nam patronem i miej nas w opiece, w Najświętszej Trójcy błagamy dziś ciebie; niechaj Jej chwałę sławią narody, niech brzmią pieśni w niebie. Amen. |
tłum. Michał Gołębiowski
-----
Drogi Czytelniku, w prenumeracje zapłacisz za "Christianitas" 17 złotych mniej niż w salonach prasowych. Zamów już teraz, wesprzesz pracę redakcji w czasie epidemii. Do każdej prenumeraty dołączamy numer archiwalny oraz książkę z Biblioteki Christianitas. Po więcej unformacji kliknij TUTAJ.
-----
