Hymny o świętej Gertrudzie

***

Hymn ten utrzymany został w poetyce barokowej. Świadczy o tym reprezentacja opisowości z elementami dynamicznej narracji, obecność rymów semantycznych oraz konceptów (np. duch wyrywający się z piersi świętej, aby zanurzyć się w piersi Chrystusa, tj. jednocząc się z Nim w mistycznej komunii), centralna rola topiki kordialnej, bądź też łatwo dające się wychwycić wątki poezji miłosnej dostosowanej do liryki religijnej.

Hymnus (ad laudes)	Hymn (laudesy)
Ad sacros virgo thálamos anhélans Núptias cælo celebráre gestit, Et piis votis nímium morántem Próvocat horam.	Do komnat niebieskich tęskniąc, dziewica w dniu świętych zaślubin tętni weselem, wzdycha nabożnie i chwilę przyzywa swego odejścia.
Ægra cum languet, maniféstus adstat Cǽlitum turma comitánte Christus, Atque divíni récreat jacéntem Lúmine vultus.	Gdy jęczy i płacze, oto przybywa Chrystus na czele anielskich orszaków, ona upada, On światłem ją syci swego oblicza.
Surge, conclámat, soror atque sponsa, En tibi pando penetrále cordis, Ut triumpháli reseráta scandas Sídera curru.	Wstań, woła, siostro i oblubienico, otwarte są serca mego przybytki, wejdź do nich, biegnij, ulatuj czym prędzej w niebo otwarte.
Ista vox omnes pénetrat medúllas Atque compáges ánimi resólvit: Spíritus liber volat in reclúsa Víscera Christi.	Woła, a głos do jej wnętrza przenika, czule splot ciała i duszy rozrywa, jej duch rwie się z piersi, by wolno lecieć ku piersi Pana.
Régios Agni thálamos peténtem Júbilans stipat súperum coróna, Atque compléxus et amíca cantat Oscula Sponsi.	Przed nią otwarta Baranka komnata, ona tam zmierza, na głowie jej wieniec, na zewnątrz druhna Lubego opiewa słodkie uściski.
Vírginum Sponsum, superúmque regem Vírginum sanctæ célebrent choréæ, Et sacram supplex Tríadem per ævum Orbis adóret.	Korowód panien w wieczności wychwala dziewic Małżonka i Króla na niebie, a z nimi świat cały ręce podnosi ku Triadzie świętej.

***

Ten barokowy w stylu i duchu hymn przedstawia świętość Gertrudy w kategoriach świętej miłości (amor sacer). Stąd jego wymiar teologiczny uzależniony jest od szeregu zmysłowych obrazów inspirowanych świecką liryką miłosną (w tym także konwencjonalny dla Renesansu i Baroku motyw „zranienia miłością”, wspólny tak nowożytnym erotykom, jak i piśmiennictwu mistycznemu). Poetyka utworu skonstruowana została wedle przeplatających się dwóch wartości: dziewiczej czystości symbolizowanej przez biel lilii (por. Pnp 2,1) oraz żarliwego uczucia symbolizowanego przez serce (por. Pnp 8,6). Synteza dokonuje się poprzez ostateczną, długo wyczekiwaną komunię Boga i człowieka. Ma wówczas miejsce doskonała wzajemność Oblubieńca i Oblubienicy. Stąd finalny dwuwiersz („On w sercu twym tętnem bije, a ty Jego duchem żyjesz!”) można skojarzyć z fragmentem Pieśni nad pieśniami: Mój miły jest mój, a ja jestem jego (Pnp 2,16).

Hymnus (ad vesperas)
Gertrúdis, arca Núminis, Sponsóque iuncta Vírginum, Da nuptiális pángere Castos amóres fœ(h')́deris.	Zawsze spoczywasz, Gertrudo, w objęciach dziewic Małżonka, ten sam chcemy, Arko Boskości, ślub zawrzeć świętej miłości.
Quadríma Christo núbilis In claustra prompte cónvolas; Spretóque nutrícis sinu, Sponsi requíris óscula.	Gdy byłaś dzieckiem, pragnęłaś poślubić Pana w zakonie, wnet rodzicielkę opuszczasz, by ust Jego zakosztować.
Candéntis instar lílii Odóre mulces sídera, Et virginali cǽlitum Regem decóre pértrahis.	Podobna do lilii białej, swą wonią gwiazdy upajasz, sam Król nie może się oprzeć panieńskiej twojej piękności.
Qui vivit in sinu Patris Cinctus perénni glória, Amánter, ut sponsus, tua Recúmbit inter úbera.	Syn, w głębi Ojca żyjący, odziany w świetlistą chwałę, pragnieniem płonąc miłosnym, na twoim łonie spoczywa.
Amóre Christum vúlneras; Hic te vicíssim vúlnerat, Tuóque cordi própria Inúrit alte stígmata.	Ranę miłości zadajesz, bo Pan miłością cię zranił tak mocno, że w żywym sercu męki znamiona wypalił.
O singuláris cáritas, Et mira commutátio! Hic corde respírat tuo: Tu vivis hujus spíritu.	Przedziwną znajcie wymianę, miłości moc osobliwą: On w sercu twym tętnem bije, a ty Jego duchem żyjesz!
Te, sponse Jesu vírginum, Beáta laudent ágmina: Patri, simul Paráclito, Par sit per ævum glória.	O, Jezu, nasz Oblubieńcze, chór dziewic tak śpiewa Tobie: niech z Ojcem i Parakletem Syn równą przyjmuje chwałę.

tłum. Michał Gołębiowski

Na stronie adiutorium.pl codziennie udostępniamy teksty liturgiczne w języku łacińskim i języku polskim, żebyście mogli się razem z mnichami modlić się brewiarzem monastycznym. Ta codzienna praca redakcyjna, a czasem także praca tłumacza, nie obywa się bez znacznego nakładu czasu i sił, a jest działaniem non-profit. Mamy nadzieję, że kiedyś dzięki tej pracy cząstkowej będziemy mogli zaprezentować pełny monastyczny brewiarz łacińsko-polski, także w wersji drukowanej. Informację jak wesprzeć adiutorium.pl znajdziesz TUTAJ.

Dom Hugues Vaillant OSB

(+ 1678), maurysta, wykłądowca retoryki, auitor "Fasti sacri".

inne artykuły