Prezentowany hymn należy do tekstów własnych liturgicznego wspomnienia świętego Ludwika, króla (25 sierpnia) - które znalazły się w Brewiarzu Paryskim z 1738 roku. Nigdy nie wszedł do oficjum rzymskiego, lecz bywa używany we Francji. Jego autorem jest bp Isaac Habert (1598-1668), francuski teolog, znawca greckiej liturgii i teologii, doktor Sorbony i kaznodzieja królewski, znany zwłaszcza z wnikliwej polemiki z jansenizmem na temat łaski. Tekst oryginalny hymnu bierzemy z Enchiridion documentorum (Fontgombault 1990). Tłumaczenie autorstwa Michała Gołębiowskiego jest pierwszym polskim przekładem utworu.

 

Ten złożony z trzech strof oraz końcowej doksologii hymn upiera pochwałę św. Ludwika na trzech częstych w kulturze barokowej toposach świętości. Pierwszym z nich jest obraz okrętu, obecny już w czasach patrystycznych, zwłaszcza w dziele św. Cypriana z Kartaginy, św. Hieronima ze Strydonu oraz św. Ambrożego z Mediolanu, później zaadaptowana do nowożytnego piśmiennictwa antyreformacyjnego. Można wskazać na biblijne źródła poszczególnych elementów tej alegorii (np. Hbr 6,19-20: Trzymajmy się jej jako bezpiecznej i silnej kotwicy duszy, [kotwicy], która przenika poza zasłonę, gdzie Jezus poprzednik wszedł za nas, stawszy się arcykapłanem na wieki na wzór Melchizedeka). Drugim toposem jest „moc w słabości”, związana bądź to ze słynnym Pawłowym powiedzeniem: Albowiem ilekroć niedomagam, tylekroć jestem mocny (2 Kor 12,10), bądź też z Tertulianową ideą, która mówi, że „krew męczenników jest posiewem chrześcijan” (semen est sanguis christianorum; w oryginale mowa tylko o krwi, co umożliwia rozszerzenie tej interpretacji o zgon tych, którzy kończą ziemską pielgrzymkę w opinii świętości). Ostateczne zwycięstwo św. Ludwika dopełnia się bowiem przez jego odejście w jedności z Panem. Stąd też chrześcijański paradoks mors tibi victoriam: „śmierć”, a więc upadek i przegrana w kategoriach życia biologicznego, „przynosi tobie zwycięstwo”. Trzecim toposem jest duchowa obecność świętego, którego prochy „zamieszkują” ziemską ojczyznę, a duch spogląda już z nowej, wiecznej ojczyzny, co tylko dopełnia łączność nieba z ziemią. Podkreśla to nawet poetyka utworu, dwukrotnie powtarzając słowo regnum, wplatając je w dwa odmienne konteksty, ziemski i niebiański. W ten sposób uczczone zostaje wstawiennictwo św. Ludwika, jego bliskość w stosunku do swoich, wciąż jeszcze pielgrzymujących w doczesności, a zarazem chwała odbierana w niebie. Sicut in caelo, et in terra.

Hymnus	Hymn
Te sancte rursus, Ludovice, prælia, Divina poscunt: tu crucis clavum tenens, Speique sacras ancora fundans rates, Moves tyrannis bella, Christo militas.	Tyś znowu przez Boga wezwany, Ludwiku, by staczać batalie; ster krzyża w twej ręce, nadziei kotwica wstrzymuje twą flotę, nim ruszy do bitwy, by walczyć dla Pana.
Vincis cadendo: mors tibi victoriam Aufert et addit: corpus hic palmæ tegunt Nondum sepultum; sed triumpho nobili Cælum paratur, et coronis sidera.	Choć padasz, zwyciężasz, zgon wieści tryumfy, a ciało poległe cień palmy pokrywa, nim pogrzeb sprawiono, już niebo szykuje pieśń chwały, a wieniec z gwiazd wielu ci splata.
Tuus paternæ redditus terræ cinis Regnum tuetur, dum throno præsens Dei, Æterna regnans pascis inter lilia, Favensque blando nostra cernis lumine.	Twe prochy wracają do ziemi ojczystej, by chronić królestwo, gdy w innym królestwie u stóp tronu Boga, wśród lilii się pasiesz i wzrok spuszczasz ku nam, promienny pogodą.
Sit Trinitati sempiterna gloria, Honor, potestas, atque iubilatio, In unitate, quæ gubernans omnia, Per cuncta regnat sæculorum sæcula.	Niech Bogu rozbrzmiewa cześć, moc, uwielbienie i chwała na wieki niech Trójcę otacza, co wszystkim na ziemi kieruje w jedności trzech Osób, tak jeden jest Królem nad nami. Amen.

 

 

tłum. Michał Gołębiowski

 

-----

Na stronie adiutorium.pl codziennie udostępniamy teksty liturgiczne w języku łacińskim i języku polskim, żebyście mogli się razem z mnichami modlić się brewiarzem monastycznym. Ta codzienna praca redakcyjna, a czasem także praca tłumacza, nie obywa się bez znacznego nakładu czasu i sił, a jest działaniem non-profit. Mamy nadzieję, że kiedyś dzięki tej pracy cząstkowej będziemy mogli zaprezentować pełny monastyczny brewiarz łacińsko-polski, także w wersji drukowanej. Informację jak wesprzeć adiutorium.pl znajdziesz TUTAJ.