Rozdział 36. O braciach chorych

¹O chorych należy troszczyć się przede wszystkim i ponad wszystko i służyć im rzeczywiście tak, jak Chrystusowi, ²bo On sam powiedział: Byłem chory, a odwiedziliście Mnie (Mt 25,36) ³oraz: Co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili (Mt 25,40). ⁴Ale i sami chorzy niech pamiętają, że bracia służą im dla chwały Bożej i niech przez nadmierne wymagania nie sprawiają przykrości tym, którzy się nimi opiekują. ⁵Takich wymagających chorych należy jednak znosić cierpliwie, ponieważ przez nich zyskuje się obfitszą nagrodę. ⁶Niech więc będzie główną troską opata, aby nie doznawali żadnego zaniedbania.

⁷Chorzy bracia powinni mieć wyznaczoną sobie oddzielną celę oraz bogobojnego, pilnego i troskliwego pielęgniarza. ⁸Chorym należy udostępnić korzystanie z łaźni, ilekroć jest to dla nich wskazane; zdrowym zaś, a zwłaszcza młodym, trzeba na to rzadziej pozwalać. ⁹Także na spożywanie potraw mięsnych wypada pozwalać dla wzmocnienia chorym bardzo osłabionym, lecz gdy im się polepszy, niech wszyscy zgodnie ze zwyczajem powstrzymują się od jedzenia mięsa. ¹⁰Niech zaś będzie główną troską opata, aby szafarz i pielęgniarze nie zaniedbywali chorych, na niego bowiem spada odpowiedzialność za wszystkie winy uczniów.

 

Zanim Reguła wyznaczy pewne punkty organizacyjne dotyczące opieki nad chorymi mnichami, daje podstawę duchową – równocześnie i chorym, i opiekunom. Najważniejsze przypomniano na początku: miarą tej służby ludziom jest służba Chrystusowi, który wprost utożsamił się z chorymi. Wydaje się, że mnich Reguły nie powinien mieć rozterki czy ma iść na adorację Sanctissimum czy pomóc choremu – zrobi obie rzeczy w swoim czasie, pierwszą zawsze, a drugą gdy otrzyma dostęp do chorego. W obu spotka Chrystusa, i niech sam On mierzy, które z tych niezbędnych nawiedzeń będą tym i innym razem owocniejsze.

Św. Ojciec Benedykt opisuje następującą harmonię: o chorych należy się troszczyć jak o Chrystusa (primo) – ale niech chorzy nie nadużywają tej swojej wyjątkowej pozycji do wzmagania swoich żądań, bo przez to zasmucą obsługujących (secundo) – chociaż to prawda, że tych bardziej uciążliwych chorych należy znosić cierpliwie, zwłaszcza że przez to przychodzi „obfitsza zasługa”. Sam opat ma pilnować, żeby – także z powodu doznawanych przykrości – nie opuszczano się w opiece nad chorymi. Za zakończenie powiedziano to jeszcze mocniej, o osobistej odpowiedzialności opata za wszystko, co robią opiekunowie chorych.

Dopiero teraz przychodzą rozporządzenia organizacyjne. Po pierwsze: osobna sala dla chorych, oczywiście na terenie klasztoru, czyli wciąż wewnątrz wspólnoty – bez wyrzucania chorych poza ich powołanie mnisze. Po drugie: wydelegowany ze wspólnoty posługacz, servitor – który ma być bojący się Boga, pilny i troskliwy (oczywiście może być ich kilku). Po trzecie: ulgi od zwykłego regulaminu życia. Chorzy mają mieć dostęp do łaźni kiedy tylko potrzeba (podczas gdy zdrowi rzadziej – jest to jedno z tych ostrożnych zastrzeżeń Reguły, które należy powiązać z kontekstem epoki, czyli kultury rzymskiej, w której codzienna wizyta w łaźni jest standardem). Należy zezwolić chorym na jedzenie mięsa, dla wzmocnienia (gdy się im poprawi, mają wrócić do podtrzymywanej przez Regułę diety bezmięsnej).

Reguła uznaje więc, że choroba – rzecz ludzka – może być źródłem zasług dla opiekunów chorego. Czy jest tak samo dla chorego? Tu św. Ojciec Benedykt nie zwierza nam jakiegoś przekonania o szczególnych dobrach duchowych. Zgodnie z pewną realistyczną tradycją wiedzy duchowej chrześcijaństwa – którą czasami zastępuje się bardziej poetyckimi i moralizującymi opowieściami – Reguła przyjmuje raczej, że choroba nie sprzyja – na ogół – uświęceniu. Jest ciężką próbą, w której chory ugina się słaby pod ciężarem wielu wad, nagle silniejszych. Można by powiedzieć: stojąc obok chorego łatwo stać się jednym z „przyjaciół Hioba”, mądrzących się nad cierpieniem. Zamiast tego lepiej służyć. Z bojaźnią Bożą – a więc poznając też ograniczone siły człowieka. Z pilnością – czyli nie zaniedbując żadnego elementu leczenia. Troskliwie – a więc nie zaniedbując nigdzie człowieczeństwa.

 

PM

 

----- 

Drogi Czytelniku, skoro jesteśmy już razem tutaj, na końcu tekstu prosimy jeszcze o chwilę uwagi. Udostępniamy ten i inne nasze teksty za darmo. Dzieje się tak dzięki wsparciu naszych czytelników. Jest ono konieczne jeśli nadal mamy to robić.

Zamów "Christianitas" (pojedynczy numer lub prenumeratę)

Wesprzyj "Christianitas"

-----