Ewangelia św. Łukasza, 2, 1-14

 

W owym czasie: Wyszedł dekret od cesarza Augusta, aby spisano wszystek świat. Ten pierwszy spis dokonany został przez namiestnika Syrii, Cyryna. I szli wszyscy, aby dać się zapisać, każdy do miasta swego. Poszedł też i Józef z Galilei, z miasta Nazaret do Judei, do miasta Dawidowego, które zowią Betlejem, dlatego, że był z pokolenia Dawidowego, aby dać się zapisać z Maryją, poślubioną sobie małżonką brzemienną. I stało się, gdy tam byli, wypełniły się dni, aby porodziła. I porodziła syna swego pierworodnego, a uwinęła go w pieluszki, i położyła go w żłobie, bo nie było dla nich miejsca w gospodzie. A byli w tejże krainie pasterze, czuwający i odbywający straże nocne przy trzodzie swojej. I oto Anioł Pański stanął przy nich, a jasność Boża zewsząd ich oświeciła, i zlękli się bojaźnią wielką. I rzekł im Anioł: Nie bójcie się; bo oto opowiadam wam wesele wielkie, które będzie wszystkiemu ludowi, bo się wam dziś narodził Zbawiciel, który jest Chrystus Pan, w mieście Dawidowym. A ten znak dla was: Znajdziecie niemowlątko, uwinięte w pieluszki i położone w żłobie. I nagle zjawiło się z Aniołem mnóstwo wojska niebieskiego, wielbiąc Boga, i mówiąc: Chwała na wysokości Bogu, a na ziemi pokój ludziom dobrej woli.

 

św. Beda: Syn Boży który miał narodzić się cieleśnie, tak jak pokazał, iż dziewictwo jest drogim mu darem, gdy sam narodził się z Dziewicy, tak też został zrodzony w czasie pokoju na świecie, ponieważ nauczał poszukiwać pokoju i zechciał nawiedzić poszukujących pokoju. Nie ma bowiem większego znaku pokoju niż zamknięcie całego świata w spisie. August, który panował w pokoju przez dwanaście lat w czasach narodzin Chrystusa, wypełnił dosłownie zapowiedź proroka. Dlatego mówi się: Wyszedł dekret od cesarza Augusta, aby spisano wszystek świat.

Grek: Wydał on dekret aby spisać świat w celu płacenia podatków. Cesarz polecił to Cyrynowi, którego ustanowił namiestnikiem Syrii i Judei. Dlatego mówi się: Ten pierwszy spis dokonany został przez namiestnika Syrii, Cyryna.

św. Beda: Z niebieskiego zrządzenia spis ten tak został zorganizowany, iż każdy musiał iść zapisać się do miasta w którym się urodził. Dlatego mówi się: I szli wszyscy, aby dać się zapisać, każdy do miasta swego. Stało się tak, aby Pan, gdzie indziej poczęty, gdzie indziej narodzony, mógł łatwiej uniknąć złości Heroda. Stąd mówi się: Poszedł też i Józef z Galilei, z miasta Nazaret do Judei.

św. Jan Chryzostom: August, kierowany przez Pana, tak określił dekret, aby ułatwić ukazanie obecności Jednorodzonego: przez ten dekret bowiem matka musiała udać się do ojczyzny, którą zapowiedział wcześniej prorok, to znaczy do Betlejem judzkiego. Dlatego mówi się: do miasta Dawidowego, które zowią Betlejem.

Grek: Dlatego zaś zostało dodane: do miasta Dawidowego, aby obietnicę uczynioną Dawidowi przez Boga, iż z owocu jego łona wyjdzie wieczny król, obwieścić jako spełnioną. Dlatego mówi się dalej: dlatego, że był z pokolenia Dawidowego. Mówiąc, iż Józef pochodził z rodu Dawida, Ewangelista stwierdza również, iż sama Dziewica także pochodziła z rodu Dawida, ponieważ Prawo nakazywało zawierać małżeństwa w tych samych rodach. Stąd mówi się: z Maryją, poślubioną sobie małżonką brzemienną.

św. Ambroży: Krótko święty Łukasz wyjaśnia zarówno czas jak i miejsce w jaki narodził się Chrystus, mówiąc: I stało się, gdy tam byli, wypełniły się dni, aby porodziła.

św. Grzegorz Wielki: Betlejem oznacza dom chleba. Sam bowiem Chrystus powiedział (Jn, 6): „Jam jest chleb żywy, który z nieba zstąpił”. Miejsce, w którym narodził się Pan, wcześniej było nazywane domem chleba, ponieważ w przyszłości miał w nim pojawić się cieleśnie Ten, który nasyci obfitością wnętrza umysłów wybranych.

św. Hieronim: I porodziła syna swego pierworodnego. Na podstawie tego Helwidiusz próbował dowodzić, iż pierworodnym może być nazwany tylko ten kto posiada braci, tak jak jedynakiem jest jednyny syn swoich rodziców. My zaś tak to wyjaśnimy. Jednorodzony jest pierworodnym, nie każdy zaś pierworodny jest jednorodzony. Pierworodnym nie nazwiemy tego, kto nie ma innych braci po swych narodzinach, lecz nie ma ich przed swymi narodzinami.

św. Beda: Jest bowiem jednorodzony ze względu na naturę boską, pierworodny z racji natury ludzkiej. Pierworodny w łasce, jednorodzony z naturze.

św. Hieronim: Nie było tam żadnej położnej do pomocy. Ta sama była jednocześnie matką i akuszerką, ta sama też zawinęła dziecko w pieluszki. Dlatego mówi się: a uwinęła go w pieluszki.

św. Beda: i położyła go w żłobie. Twardy żłób zawiera Tego, którego tronem jest niebo, aby nas powiększyć o radości niebieskiego królestwa. Ten, który jest chlebem Aniołów, zostaje złożony w żłobie, aby nas, niczym święte zwierzęta, nasycić chlebem swego ciała (...) Ten, który siedzi po prawicy Ojca, nie ma miejsca w gospodzie, a dla nas przygotowuje liczne mieszkania w domu Ojca. Dlatego mówi się: bo nie było dla nich miejsca w gospodzie. Nie rodzi się w domu rodzinnym, lecz w gospodzie, w drodze, ponieważ przez tajemnicę wcielenia stał się drogą, która nas wiedzie do ojczyzny, w której będziemy czerpać z prawdy i życia.

św. Ambroży: Zobaczcie jak dwór niebieski wspiera wiarę. Anioł poucza Maryję, Anioł poucza Józefa, Anioł poucza pasterzy, o których mówi się: A byli w tejże krainie pasterze, czuwający i odbywający straże nocne przy trzodzie swojej.

św. Jan Chryzostom: Anioł pojawia się Józefowi w śnie, pasterzom zaś, jako bardziej nieokrzesanym, objawia się widzialnie. Nie idzie do Jerozolimy, nie szuka uczonych w Piśmie ani faryzeuszy (...) lecz pasterze byli szczerzy, żyli tak jak niegdyś Patriarchowie i Mojżesz.

św. Beda: Nigdzie nie czytamy w całym Starym Testamencie, iż Aniołowie mając pokazać się ojcom, czynili to w świetle. Ten przywilej słusznie został zastrzeżony dla czasu, gdy zapalone zostało w ciemnościach światło dla prawych sercem. Dlatego mówi się: I oto Anioł Pański stanął przy nich, a jasność Boża zewsząd ich oświeciła.

Grek: Słusznie przestarszyli się cudu. Stąd mówi się: i zlękli się bojaźnią wielką. Lecz Anioł, skoro powstał lęk, zaraz odrzuca go. Dlatego mówi się: I rzekł im Anioł: Nie bójcie się. Nie tylko usuwa bojaźń, lecz także powoduje w nich poruszenie. Mówi bowiem: bo oto opowiadam wam wesele wielkie, które będzie wszystkiemu ludowi, nie tylko mieszkańcom Jerozolimy, lecz dosłownie wszystkim. Pokazuje przyczynę tej radości, gdy nowe i przedziwne narodziny zostaną objawione przez same imiona. Mówi bowiem: bo się wam dziś narodził Zbawiciel, który jest Chrystus Pan, z których pierwsze, to znaczy Zbawiciel odnosi się do działania, trzecie zaś, czyli Pan, do majestatu.

św. Cyryl: Lecz to środkowe imię, czyli Chrystus, nie oznacza natury, lecz osobę złożoną z natur. Wyznajemy bowiem w Chrystusie Zbawicielu namaszczenie, nie tylko jako figurę, tak jak to ma miejscu w odniesieniu do dawnych królów namaszczonych olejem, jakby z łaski prorockiej, ani też dla dokonania jakiegoś dzieła, zgodnie ze słowami proroka Izajasza (45): „To mówi Pan pomazańcowi memu, Cyrusowi”, który chociaż czcił bożków, nazwany jest pomazańcem-Chrystusem (...) Był bowiem namaszczony Zbawiciel Duchem Świętym jako człowiek w postaci sługi i jednocześnie namaszczającym tych, którzy wierzą w niego Duchem Świętym jako Bóg.

Grek: Ewangelista pokazuje czas narodzin, gdy mówi: Dziś i miejsce tego narodzenia, gdy dodaje: w mieście Dawidowym, oraz wymienia znaki: A ten znak dla was: Znajdziecie niemowlątko, uwinięte w pieluszki i położone w żłobie.

św. Beda: By nie wydawała się mała powaga jednego tylko Anioła, zaraz jak objawił tajemnicę nowych narodzin, pojawia się mnóstwo niebieskich zastępów. Dlatego mówi się: I nagle zjawiło się z Aniołem mnóstwo wojska niebieskiego. Słusznie chór Aniołów jest nazwany wojskiem, gdyż towarzyszy Temy, który przybył do boju z mocami powietrznymi (...) Ponieważ zaś rodzi się i Bóg i człowiek, jest głoszony pokój ludziom a chwała Bogu. Dlatego mówi się: wielbiąc Boga, i mówiąc: Chwała na wysokości Bogu.

św. Jan Chryzostom: Niegdyś Aniołowie byli posyłani, aby karać, na przykład Izraelitów, Dawida czy Sodomę (...) teraz inaczej, na ziemi śpiewając uwielbiają Boga, gdyż przez swoje zstąpienie otwiera im drogę do ludzi.

św. Beda: Życzą też ludziom pokoju: a na ziemi pokój ludziom dobrej woli. Ponieważ tych, których wcześniej traktowali jako odrzuconych, skoro Pan narodził się w ciele, traktują teraz jako swych towarzyszy.

św. Cyryl: Pokój ten został uczyniony przez Chrystusa. Pojednał On bowiem nas przez siebie z Bogiem i Ojcem, usuwając ze środka złowrogą winę. Z dwóch ludzi uczynił jednego, a z niebian i ziemian uczynił jedną społeczność.

św. Beda: Którym zaś ludziom głoszą pokój, to wyjaśniają mówiąc: dobrej woli, to znaczy tym, którzy przyjmują narodzonego Chrystusa. Pokój nie jest dla bezbożnych, lecz obfity pokój dla miłujących imię Boga.

Orygenes: Lecz uważny czytelnik będzie poszukiwał dlaczego Zbawiciel mówi dalej (roz.12): „Mniemacie, żem przyszedł pokój przynieść na ziemię?”, a teraz Aniołowie przy Jego narodzinach śpiewają: na ziemi pokój ludziom. Lecz to, iż mówi się o pokoju ludziom dobrej woli, to rozwiązuje problem: pokój, jaki Pan daje na ziemię, jest pokojem dobrej woli.

 

św. Tomasz z Akwinu

 

tłum. Lech Szyndler