Pobierz pdf

Charpentier Dawid i Jonatan

Dawid – Gérard Lesne, Jonatan – Monique Zanetti, Saul – Jean-François Gardeil, Joadab – Jean-Paul Fouchécourt

Les Arts Florissants – William Christie

Harmonia Mundi (France), HMX 2901289.90

 

Na niezwykły paradoks zakrawa fakt, że Francja przywrócenie swojego barokowego dziedzictwa muzycznego w dużej mierze zawdzięcza amerykańskiemu emigrantowi. William Christie, uczeń słynnego klawesynisty Ralpha Kirkpatricka, osiadł we Francji w 1971 roku. Dosyć szybko stał się jedną z najważniejszych postaci rodzącego się w Europie ruchu wykonawstwa historycznie poinformowanego. W 1979 roku założył własny zespół muzyki dawnej Les Arts Florissants, z którym rozpoczął trwającą do dziś misję przywracania do życia zapomnianych arcydzieł muzyki barokowej. Za punkt zwrotny, zarówno dla dziejów grupy, jak i renesansu muzyki dawnej we Francji, uważa się sceniczną realizację z 1987 roku tragédie lyrique Jeana-Baptiste'a Lully'ego "Atys"powstałą we współpracy z reżyserem Jeanem-Marie'm Villégierem.  

Szczególne miejsce w repertuarze Williama Christie'ego zajmuje twórczość Marca-Antoine'a Charpentiera. W tym roku jednym z wydarzeń słynnego festiwalu operowego w Aix-en-Provence jest wystawienie tragédie biblique "Dawid i Jonatan" w reżyserii Andreasa Homokiego. Z tej okazji francuska wytwórnia Harmonia Mundi wznowiła klasyczne nagranie tego dzieła przygotowane przez Les Arts Florissants w 1988 roku.

Tradycją kolegiów jezuickich we Francji było wystawianie przez podopiecznych łacińskich sztuk o tematyce religijnej uzupełnionych muzycznymi interludiami. W 1688 roku paryskie kolegium Louis-le-Grand przygotowało pięcioaktową sztukę jezuity ojca Chamillarta "Saul". Za część muzyczną miał odpowiadać Marc-Antoine Charpentier. Skomponował on pięcioaktową tragedię biblijną z prologiem pt. "Dawid i Jonatan", której poszczególne części zostały wykonane na przemian z aktami sztuki Chamillarta.

Kompozycja Charpentiera stanowi interesującą kontrpropozycję dla dominującego modelu tragédie lyrique stworzonego przez Jeana-Baptiste'a Lully'ego. W "Dawidzie i Jonatanie" prolog jest integralną częścią dzieła (wizyta Saula u wróżki z Endor), a nie alegoryczną wstawką. Utwór ma charakter introspektywny, jest niemal pozbawiony recytatywów – w dużej mierze wynika to z jego funkcji, kompozycja ma dopełniać i komentować sztukę "Saul", gdzie dzieje się większość akcji. Dominujący element poszczególnych aktów stanowią monologi głównych bohaterów: Dawida, Jonatana, Saula i Joadaba. Całość opowieści zamyka w V akcie śmierć Saula i Jonatana oraz wybór Dawida na króla Izraela. Oczywiście, mimo różnic w porównaniu z modelem Lully'ego utwór Charpentiera posiada cechy charakterystyczne dla francuskiego teatru muzycznego doby baroku – specyficzne brzmienie orkiestry, wszechobecne wstawki taneczne i chóralne.

Styl interpretacji Williama Christie'ego – lekki i dynamiczny, unikający wszelkich chropowatości – do dzisiaj się nie zmienił. Dobrze pasuje do utworu o takim charakterze jak "Dawid i Jonatan". Wykwintne i eleganckie brzmienie chóru oraz orkiestry Les Arts Florissants wydaje się być stworzone do wykonywania muzyki francuskiego baroku. William Christie zebrał w 1988 roku wyrównany zestaw solistów, odnajdujemy wśród nich głośne nazwiska muzyki dawnej: Gérard Lesne, Jean-Paul Fouchécourt czy jakże charakterystyczny Dominique Visse. Wszyscy posiadają doskonałe wyczucie francuskiego genre operowego, w kreowanych rolach unikają zbytniej dosłowności i dramatycznego przerysowania, idealnie realizują wizję amerykańskiego dyrygenta.

Specyficzne dzieło Charpentiera, niepomyślane pierwotnie jako samodzielna całość, bezsprzecznie jest jedną z pereł francuskiego baroku. Kompozytor, nie zaniechując dialogu z teatrem muzycznym Lully'ego, próbuje stworzyć nowy gatunek muzyczny z niezwykle intrygującym efektem. Mające niemal ćwierć wieku nagranie Williama Christie'ego stanowi dokument kształtującego się w owym czasie ruchu muzyki dawnej, ale pozostaje również najlepszą fonograficzną realizacją tego pięknego utworu.  

                         

Wojciech Barcikowski – Polskie Radio